Η Δήμητρα Δημητρίου είναι αριστούχος διδάκτωρ Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris IV). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Συγκριτική Γραμματολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV) και βασικές σπουδές στην Ελληνική Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της υπήρξε υπότροφος αριστείας του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών Κύπρου και του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη. Έχει επίσης λάβει υποτροφίες από το Πανεπιστήμιο του Bristol και τον Νορμανδικό Πανεπιστημιακό Πόλο. Εργάζεται ως Λειτουργός Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχει διδάξει επί σειρά ετών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Συνεργάζεται επίσης ως Ανώτερη Επιστημονική Συνεργάτιδα με το Κέντρο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (CCEIA) του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εμπίπτουν στα πεδία της Συγκριτικής Φιλολογίας, της Νεοελληνικής Φιλολογίας, της Μυθοκριτικής, της Φεμινιστικής και Μεταμοντέρνας Θεωρίας και της Λογοτεχνικής και Πολιτισμικής Θεωρίας. Έχει δημοσιεύσει ευρέως επιστημονικό έργο σε ελλαδικό και διεθνές πλαίσιο. Εργάζεται ερευνητικά σε πέντε γλώσσες. Λογοτεχνικές της συνεργασίες έχουν δημοσιευθεί μέχρι στιγμής σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Ποιήματα των Αγωνιών έχουν διακριθεί στον διαγωνισμό του Μεσογειακού Βραβείου Ποίησης (Ρώμη, 2021). Έχει προσκληθεί ως κριτής στη διεθνή επιτροπή του ίδιου βραβείου και στην Επιτροπή Επιλογής Προτάσεων για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας της Κύπρου (2023-2025). Ποιήματα τηςπαρούσας συλλογής έχουν μελοποιηθεί από τον Γιώργο Καλογήρου και τον Μιχάλη Σακέλλη και μεταφραστεί στα αραβικά στο πολιτιστικό ένθετο της παναραβικής εφημερίδας Al-Araby Al-Jadeed, Λονδίνο.
.
.
ΑΓΩΝΙΕΣ (2023)
Ι ΑΓΩΝΙΕΣ
Μαρία
Εμένα, τη μάνα μου και την αδελφή μου μας πήραν στα τελευταία
σπίτια του χωριού. Από την πρώτη νύχτα έπιασαν εμένα, μαζί με
κάτι άλλες, και μας επήραν μέσα στα χωράφια, θεοσκότεινα. Με
τράβηξε η μάνα μου, αλλά τη χτύπησαν με την ξιφολόγχη — ακόμα
έχει το σημάδι. Κρυβόμασταν στο πατάρι, αλλά μας έβρισκαν και
μας τραβούσαν από τα μαλλιά. Άκουγα τις γυναίκες που σκέφτονταν
να αφήσουν το γκάζι της κουζίνας ανοιχτό. Έπρεπε να το άφηναν.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τίτλος: Βλ. τη μαρτυρία της Μαρίας από χωριό της επαρχίας Αμμόχωστου,
δεκατεσσάρων χρονών το 1974. Στο «Κύπρος: Οικονομική στήριξη σε
γυναίκες-θύματα βιασμού κατά την Εισβολή», Πρώτο Θέμα, 4 Ιανουάριου
2016, http: //bit. ly/protothemaEisvoli.
Μυροφόρα
Εσκάψασιν τον λάκκο τζαι για τες δκυο τους. Τις μονάκριβες. Πέντε
φορές εκάστην, υπό τα όμματα. Θαρκιέσαι πως ο Πλάστης μου εν
είσιεν ποττέ του μάθκια. Ύστερα είπαν τους να μπουν τζαι τζείνοι
μέσα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Από μαρτυρία γυναίκας από τη Μόρφου για δύο δεκατετράχρονα κορίτσια,
τα οποία κατά την Εισβολή βιάστηκαν πέντε φορές μπροστά στα μάτια
των γονιών τους και εξέπνευσαν. Οι γονείς εξαναγκάστηκαν από τους
Τούρκους στρατιώτες να σκάψουν τον λάκκο των παιδιών τους, έπειτα
εκτελέστηκαν. Βλ. Ο Αγών, 30 Αυγούστου 1974, 4.
Δώρα
Ο Ερυθρός Σταυρός μάς έστελνε χάπια για τις εγκυμοσύνες.
Μιφιπεστρόνη και μισοπροστόλη. Αυτά τα φάρμακα προκαλούν
κράμπες και έντονη αιμορραγία, τερματίζουν οριστικά την κύηση. Δεν
χρειάζεται αναισθησία και άρα προσφέρουν πλεονέκτημα. Μας άφηναν
και από την Εκκλησία. Τα πήρα με αργές γουλιές, τα ρίσκα θρόμβωση
και μόλυνση, το πολύ δυνατοί πόνοι και κάποιες καταθλιπτικές τάσεις.
Οι εμετοί κράτησαν για μέρες. Συνοπτική άμβλωση χωρίς ανθρώπινη
παρεμβατικότητα. Καμιά ανθρώπινη παρεμβατικότητα. Κανείς
δεν παρεμβαίνει, εννοώ. Η μήτρα «αδειάζει». Ήμουν η ντροπή της
οικογένειας. Και τώρα είμαι.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Βλ. τη μαρτυρία δύο γυναικών από την Κερύνεια και την Αμμόχωστο,
δεκατεσσάρων χρονών αμφότερες κατά την Εισβολή, στο «Οικονομική
στήριξη σε γυναίκες-θύματα βιασμού κατά την Εισβολή», Πρώτο Θέμα,
4 Ιανουάριου 2016, http://bit.ly/protothemaEisvoli.
Ήβη
Τα αντίσκηνα ήταν βαλμένα σε σειρές. Λογιών λογιών ανθρώποι.
Στρωματσάδα. Μεσοκαλόκαιρο μας έβαλαν και αποχωρητήριο. Με
σακούλες βέβαια, γύρω ’πού τα δέντρα, αλλά ήταν μια αρχή. Μια
μέρα στεκόμουν έξω από το τσαντίρι της ξαδέλφης μου. Ένα κορίτσι
με πλησίασε, που δεν το είχα ξαναδεί. «Θεία, έρκεσαι μαζί μου στο
αποχωρητήριο;». Της είπα να πάει μόνη της, πως θα τη βλέπω,
αλλά τα δάχτυλά της άρχισαν να τρέμουν ανεξέλεγκτα. Το βλέμμα
της γραπώθηκε απ’ το δικό μου. «Επειράξαν με οι Τούρτζοι, θκεια,
τζαι φοούμαι». Ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Από μαρτυρία γυναίκας για δεκατετράχρονο κορίτσι, στο Χριστιάνα
Διονυσίου, «42 χρόνια κουβαλά τα τραύματα του βιασμού του σώματος
& της ψυχής της», ΑΝΤΙ, 20 Μαΐου 2016, https://bit.ly/2ZLbXyX.
Ελένη Π.
Χαράματα με ξύπνησε το κρύο.
Θυμήθηκα τότε, που ’φύγε ο πατέρας μου,
που η μάνα μου σιγοτραγουδούσε στο σκοτάδι
κι εγώ, που δεν είχα κανέναν για ν’ αγαπήσω,
πήρα να τραγουδάω μόνη μου.
Χαράχτηκαν οι γάμπες μου μ’ αταίριαστα σημάδια.
Μουδιάσαν τα δαφνόφυλλα.
Τα πόδια, που μου ’τρεχαν γοργά, βαθιά στη γη ρίζωσαν.
Τα χέρια μου γίναν κλαδιά και τα μαλλιά μου φύλλα.
Φλοιός κορμού εκάλυψε τα άχραντά μου στήθη.
(ακτή μου πολυδάκρυτη και
κισσοσκεπασμένη)
Το πρόσωπό μου ράγισαν βαθιές δακρύων πτυχώσεις.
«Σώπασε τώρα», σώπασε, ονείρου ντύμα ήταν.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τίτλος: Βλ. τη μαρτυρία της Ελένης Πέτρου Καραγιάννη, στο
«Μια στάμπα για κάθε βιασμό: Η μαρτυρία μιας εγκλωβισμένης
Μορφίτισσας», Κυπρί αχός Χρονογράφος, 20 Ιουλίου 2019,
https://bit.ly/kypriakosxronografos.
Ρόδη
Αργά ή γρήγορα
οι βάρβαροί, κάποτε θα φύγουν.
Και τότε τι θα γίνει με τις εκτρωτικές μου βλέψεις;
Το ου κλέψω, ου μοιχεύσω, ου ψευδομαρτυρήσω
ουδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω
έναν υιόν και και μονογενή μόνον να αποκτήσω
ύπανδρος ή ανύπανδρος τα δικαιώματά μου μην καταχραστώ
και την κοινωνική μου θέση να τιμήσω
μα τον Απόλλωνα και τον Ασκληπιόν και θεούς πάντας
σε γάμου κοινωνίαν να περιέλθω
και εξώγαμον ουκ αναθρέψω
την αξιοπρέπειαν του πατρός μου να μην πλήξω
και βίον ανθόσπαρτον να ζήσω;
Γιατί όταν μείνουμε κάποτε χωρίς βαρβάρους
-ας υποθέσουμε ότι αυτό θα συμβεί κάποτε, έστω-
ποιος θεός θα μπορέσει να σας προστατεύσει πλέον
από εμένα;
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
«οι βάρβαροι κάποτε θα φύγουν»: Βλ. την αγόρευση του βουλευτή Κ.
Α. Σωτηριάδη στην κυπριακή Βουλή κατά τη συζήτηση του νόμου περί
εκτρώσεων (Πρακτικά της Βουλής των Αντιπροσώπων, BE’, αρ. 9, 7
Νοεμβρίου 1974,116): «Όμως οι βάρβαροι κάποτε θα φύγουν. […] Τι θα
γίνει τότε; […] Φοβούμαι ότι πάρα πολλαί περιπτώσεις εγκύων γυναικών
—ιδίως νεαρών— με παράνομον ή εξώγαμον εγκυμοσύνη συχνάκις θα
καταφεύγουν εις την έκτρωσιν, με την δικαιολογίαν ότι η εγκυμοσύνη
των αύτη είναι αποτέλεσμα βιασμού!)).
«ουδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω» (=δεν θα παραχωρήσω σε γυναίκα
εκτρωτικό φάρμακο): Από τον Όρκο του Ιπποκράτη.
ΙΙ ΜΠΑΛΑΝΤΕΣ
ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ Τ’ ΑΛΩΝΑΡΗ
Κάτω στην ακροποταμιά κορίτσι περπατάει
κρατώντας βέργα λεμονιάς και προς τον κάμπο πάει.
Κόβει λεμόνια στρογγυλά
(Άι μέρα δίχως στήθος!)
και πλένει τα μπαμπακερά
τορέρο στην καρδια της.
(στην ανθισμένη λεμονιά από κάτω
πληγώνει με ο αγέρας)
Της ομιλώ δεν κυματεί
της κραίνω δε σαλεύει
πυρή φωτιά τα στήθια της
από έρωτα πεθαίνει.
Σε μαντίλι τ’ όνομά του κεντάει.
«Ποιος θ’αγοράσει αυτή τη λύπη από κλαριά
μαντίλια για να φτιάξει;»
(Άι μέρα ατέρμονη!
Άι σιωπή δίχως ήχο!)
Πουλί αν ακούς σπλαχνίσου την
φωνή κυνηγημένη
τι πια δεν μένει μας καιρός
από έρωτα πεθαίνει.
(φθόγγοι κομμένοι και ξεροί
ξερόκλαδα που σπάνε
ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΙΟΥΛΗ (ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ)
Τορέρο μαύρα φόρησεν, μαύρον καβαλλικεύκει
βρίσκει μιαν κόρην πόπλενε στης λεμονιάς τον ίσκιο.
— Πού αλαργεύεις, λυγερή
τι έχεις στο στήθος σου που καρπούς
χρυσαφώνει;
T’ αστέρι του καλού μου, που στην κώμη φορεί.
— Εμπόρισσα των μαντιλιών, τι έχεις στα μάτια
που αιμορραγεί;
Tη σκληρή απελπισιά μου, του Ιούλη την κάψα.
Στην ανθισμένη λεμονιά από κάτω
πληγώνει με ο αγέρας.
Κόβω λεμόνια στρογγυλά
πέφτουν κάτω απ’τα κλώνια
ένα κλωνάρι έπεσε
ύστερα δυο και τρία
και στο μαντίλι το ’ραψα
κι εσχίστη το μαντίλι
και με τ’ αηδόνι μίλησα
κι εμάρανε η φωνή του.
ΙΙΙ ΣΤΙΓΜΕΣ
ΑΓΑΠΗ
Στη Μυρτώ Αζίνα
Λεν το ’ξέρα πως με κοιτάζει,
δεν ήξερα πως μας κοιτάζει η αγάπη από τόσο κοντά
και μας εφάπτεται διαρκώς
με τόσο θράσος.
Πώς τολμάτε, δεσποινίς μου, πώς τολμάς!
2021 μ.Χ.
Είπαμε: «πού είναι το φως;».
Και είπε: «γενηθήτω φως».
Είπαμε: «πού είναι η ξηρά;».
Και ώφθη η ξηρά.
Είπαμε: «πού είναι ο άνθρωπος;».
Και εποίησεν αυτόν.
Και ήτο μέγα ψεύδος. Και δεν ώφθη. Και δεν εποίησεν.
Και δεν έγινε καθόλου.
ΣΩΤΗΡΕΣ
Δεν ήταν της RAF. Δεν ήταν Κόκκινα Γεράκια.
Δεν ήταν ούτε της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας.
Ούτε αύριο θα ’ναι.
ΚΡΙΝΟ ΤΟΥ ΓΙΑΛΟΥ
Κάπου, στις παρυφές της άμμου
σύναξα αρμύρα του πρωιού
την ξέρα του καλοκαιριού
και το ’πα μάνα μου
και το ’πα ρίζα.
ΕΤΑΙΡΟΙ
Αν υπήρχαν πράγματα που θα μπορούσαμε να κάνουμε,
με προβληματίζεις.
Αν πράγματι πιστεύεις πως υπήρχαν πράγματα που θα μπορούσαμε
να κάνουμε, με προβληματίζεις πολύ σοβαρά.
ΕΤΑΙΡΟΙ, II
Δεν είναι που δεν θέλαμε να βοηθήσουμε,
είναι που κάνει πολύ κρύο τον χειμώνα στις Βρυξέλλες.
ΧΡΥΣΟΘΕΜΗΣ
Κάποιο λάθος θα ’χει γίνει.
Εμένα κανένας πια δεν με θυμάται.
Στην πόρτα μου κανείς δεν σταματά, δεν περιμένω πια κτυπήματα.
«Εδώ, εδώ». Εδώ; Τι «εδώ»; Είστε σίγουρος;
ΠΗΝΕΛΟΠΗ
Εκτός από το να πλέκω και να κεντάω και να γνέθω,
δεν έκανα τίποτα.
Το ομολογώ. Τίποτα.
ΙΩ
Με προόριζαν να γίνω σύζυγος (ασχέτως αν δεν ανέφεραν ποτέ
τίνος σύζυγος θα γίνω).
Πάντως δεν τον ακολούθησα μόνη μου.
Ρωτήστε την Πυθία.
ΜΕΔΟΥΣΑ
Κάθε φορά που γύριζαν να με κοιτάξουν,
η καρδιά μου πέτρωνε.
Κάθε φορά που προσπαθούσαν να μου κόψουν το κεφάλι,
η καρδιά μου πέτρωνε.
ΚΥΑΝΗ
Μα την ποταμίσια θύελλα, προσπάθησα να τον σταματήσω
Μα το κελαρυστό νερό, προσπάθησα, όσο μπορούσα,
να τον σταματήσω.
ΚΥΑΝΗ, II
Τουλάχιστον δεν θα χάσω τα χνάρια σας.
Έτσι όπως χαράζεται στο χώμα, ανάμεσά μας, ένα χάσμα
τουλάχιστον δεν θα χάσω τ’ αχνάρια σας.
ΕΥΡΩΠΗ
Κανείς τους δεν λέει την αλήθεια.
Κανένας, λέω, δεν είπε ποτέ του την αλήθεια.
Δεν θέλησα να τον ιππεύσω.
Ποτέ μου δεν εθαύμασα την ώρια του κορμοστασιά.
Ο Δίας με βίασε.
Ο Δίας μεταμορφώθηκε σε ταύρο και με βίασε.
ΔΑΦΝΗ
Μακάρι να κάνω λάθος, μα τον οσμίζομαι.
Μακάρι, σας λέω, να κάνω λάθος,
αλλά οσμίζομαι πως θα γίνω φυτό.
ΑΓΩΝΙΕΣ ΙΙ
ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Θεέ μου, για πότε μεγάλωσε τούτο το φυτό;
Φυλλομανούσε μέσα μου και φούντωνε
άπλωνε τους νευρώνες στην ψυχή, στο μυαλό, τους μυώνες,
στα στημόνια μου και τα βλέφαρα του πόθου
έβγαζε ρίζες στη γη μου ριζώματα σε λειμώνες του αέρα
ρουφούσε με βία τα νερά, καθώς οι γάντζοι του γραπώνονταν
στου Ιούλη τη γαστέρα κι εξεριζώναν με απ’ το χώμα
κι όσο έφευγε από εμένα
οι φλέβες του σκιρτούσαν και ξελεφτερώνονταν
ισορροπώντας πάνω σε κλωστές που κρέμονται από το ράμφος
πληγωμένων πουλιών
χτυπούσε με φόρα στους φραγμούς και διάνοιγε τα περιθώρια
έτσι που να χωράνε μέσα τους τα φύλλα, η βροχή κι ένα λουλούδι
έτσι που να ποτίζουνται οι στέρνες και να λαγιάζει μέσα μου
το γλυφονέρι
και το τίμημα θάνατος.
ΧΑΙPETE ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ
Τα στήθη ισοπεδώθηκαν σε κίνηση μπουλντόζας
στις πέτρας την απόγνωση
οπού εκυμάτιζε ολογάλανο νερό
και τ’ ακρογιάλι γεμάτο θρύψαλα
Δημοκρατίας και Κέννετυ γωνία.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΛΩΣΗ
Της Ρεμπελίνας
Εκείνος γλίστρησε μ’ έναν συριγμό πίσω από την κορδέλα
περνώντας μέσα από το Καλλιμάρμαρο.
Τίποτα δεν πρόδιδαν οι κολόνες του ιωνικού ρυθμού μου
τίποτα δεν προμηνούσε την ταφή μου.
Καμιά ρωγμή στον παρθενώνα μου.
Λέξη δεν επροφέραν τα πουλιά στα σκαλιστά αετώματα.
Σιγανά, μέσα απ’ τις ίνες μου, ξεκολλούσε σουβάς
περιττώματα των θαλασσοπουλιών
ξύλα, κλαριά, λάσπες και οργιασμένη βλάστηση.
Η πόρτα μου ξεκάρφωτη και μπήκαν όλοι μέσα.
Χορωδίες απαγγελίες μπαλέτο και μαντολίνο
-η πρώτη γυναικεία μαντολινάτα-
μουσικοί και βαρύτονοι και υψόφωνοι
Κυριάκό αριθμητική, απαγγελίες για δέσποινες και κορίτσια και κοπέλες
αρχαία τραγωδία ωδείο αρμονία χορωδίες ρυθμική και ιματιοθήκη
έρωτες εν μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος Καλλιρόης Μαρίας Μαρούλλα..
Γιαννούλας Κατίνας Χρυσάνθης Φυλλίτσας Μαριάννας Δούλας
Ναταλίας Μαρίας Μαίρης Μαρίτσας Σοφίας Φωτεινής Αναστασίας
Κλαίρης Ιουλίας και Πολυξένης
χειροτεχνίες γλυπτική εργόχειρα γεμάτα σφαίρες κάτω από τις
μαθητικές ποδιές, τίποτα, κι ας βολοδέρνει ακόμα η Βασίλισσα της
Πορτοκαλιάς γριά φαφούτα στα χαλάσματα πως «οι γυναίκες κάμνουν
καφενείο» ξωπίσω τους, τίποτα, τίποτα από όλα αυτά δεν προμηνούσε
για τα ρούχα των Κυπρίων στο Βαρώσι.
«Χιλιάδες ρούχα», έγραψε μετά, «χιλιάδες ρούχα γυναικεία και
παιδικά για τους πρόσφυγες της Κερύνειας». Πρώτη εισβολή, για
δεύτερη, για τρίτη. Δεν πρόλαβα, δεν πρόλαβαν. Οι Κερυνειώτες
κλαίνε σήμερα για τα χαμένα ρούχα. «Δεν προλάβατε να μας τα
στείλετε». «Δεν προλάβαμε». Δεν πρόλαβαν.
Πες ότι σκοτώθηκα
πες ότι δεύτερη φορά το σώμα μου αλώθη.
Κι ας με τραγούδησαν «πόλη-όραμα», Βασιλεύουσα, Δυσδαιμόνα
δυσδαίμονα.
Έτσι περίκλειστη και διάστικτη
έτσι άφτιαχτη κι αστόλιστη
ανύπαντρη, άφιλη, άκλαυτη
έτσι κατακτημένη καθώς είμαι από έξω
κι από μέσα
δεν έχει σημασία αν έρχονται ή αν ήρθαν
ή αν φεύγω
ούτε αν έμπηκαν από την εμπροστά ή από την πίσω πόρτα
Έτσι όπως ανατολικά οριοθετούμαι από τη θάλασσα
έτσι όπως με ζώνουν οι ανέμοι
περαματάρης όμβριος στη νυφική μου κλίνη
φύκη πολύδοξη
πικροδάφνες χρησμοί κι αναθυμιάσεις
οποία εισβολή, οποία κατάκτησις;
ΚΕΡΥΝΕΙΑ
Αφήστε με να μιλήσω για τα σιωπηλά, τ’ αμελημένα, τα παραμελημένα
για τα χαζά και τ’ άμορφα και τα βαθιά, τα ενδότερα, τα ψηλαφητά
τ’ ανομολόγητα, τ’ άσπιλα, τα κρυφά και τα σίγουρα, τα περιττά
για τ’ ανήκουστα, τ’ αόρατα, αδιόρατα, τ’ αδιανόητα, αφήστε όλους
τους αμφορείς και τα φορτία μου να βουλιάξουν εκεί που μπορώ να
λέω ακόμα πως είμαι, αφήστε εμένα να σας πω κατά το πού φρονώ,
ανάμεσα σε γερασμένα πεύκα και δάφνες και μυρτιές ότι τα σύνορα
μας είναι, γιατί στ’ αλήθεια είναι δύσκολο, είναι δύσκολο να πιστέψω,
δεν είναι εύκολο, θέλω να πω, πράγμα ν’ αγαπήσει κανείς τον ουρανό,
είναι δύσκολο να πιστέψω πως δυσκολεύεστε τόσο πολύ να με ακούσετε
και σώπασε αιώνων βούισμα και σώπα κύμα, πως εμένα κανένας
δεν με αρωτά, κανένας δεν με ρώτησε πώς είμαι και πώς βρέθηκα,
είναι δύσκολο να πιστέψω πως δεν ευρέθηκε ένας χριστιανός (ή
μουσουλμάνος) να στείλει ένα γράμμα ή έστω μια πρεσβεία και για
μένα, ψιτ, ψιτ, εσύ/, εγώ, ναι εγώ, για να δει πώς είναι ν’ αργοπεθαίνει,
σαν έφερες, πρωινό Ιουλίου καυτό, στις έξι και πέντε, έξι και πέντε
ακριβώς, αγαπημένη θάλασσα, την ώρα που μικρές κυρίες άνοιγαν
λευκές στο φούσκωμα του αιθέρα αφήνοντας μια ραγισματιά στον
ουρανό, πως για κανέναν δεν λογίζουμαι εγώ διακύβευμα, δεν είναι
μπορετό οι ακτές μου να τους άφησαν και πώς μπορεί, στ’ αλήθεια, να
το ρίξουν σ’ εμένα, πώς μπορούν να μου ρίχνουν εμένα το φταίξιμο πιο.
τους έφερα, πώς το αντέχουν τα μάτια σας και πώς μπορείτε να λέτε
πως εμείς τους φέραμε, ν’ αλυσοδέσετε γιατί γυρεύετε, τα κύματα τι
μαστιγώνετε, γιατί να μαστιγώνετε το αρμυρό το κύμα, πώς μπορείτε
να πιστεύετε πως εγώ θα μπορούσα και πώς να ξεσκίσω τη σάρκα μου
απ’ τα πλάνα σας και πώς να διπλώσω το στερνό μαντίλι της σιγής;
ΙΣΩΣ ΕΡΘΩ ΕΝ ΒΡΑΔΥ…
Ίσως έρθω ένα βράδυ
σαν άλογο στιλπνό
ή σ’ όνειρο
ντυμένη στα λευκά
κάπου στον ύπνο
ίσως σε πιάσω
Κι αν με περίμενες
αν δεν έχεις κοιμηθεί
αν μυστικά στο στήθος σου μπορούσες να κρατήσεις
την καρδιά μου θα δεχτώ να σταματήσω
στα χείλη0 σου
Ίσως έρθω ένα βράδυ
ξαφνικά
σαν δέηση νυχτερινή
και σαν βαθύ σελάγισμα
μια άσκοπη φωτοχυσία
σ’ αντικρινό γιαλό
φωτιάς λαμπάδα
Ίσως έρθω
στυλωμένη μεσίστια
νησί αλλοτινό
ξύλο που τρίζει
μια μέρα κοσμοσυρροής
στην προκυμαία
Ίσως γύρω
κουρασμένη στο στήθος σου
και με λογής αινίγματα
σαν μοίρα σου άγνωρη
ολόψυχη εγκατάλειψη και σαν καρτεροσύνη
μήνυμα δοσμένο σ’ άγγελο θαλασσινό
σ’ ένα γαλάζιο σου όνειρο ίσως σε πιάσω·
έλα.
Και θα ’ρθω
με τα νερά της τρικυμίας
εσχατινή σου επίκληση
με μια μεγάλη καρδιά πελαγίσια
νερό αρμυρό
στα πόδια σου
σαν πλησμονή σου ακέραια
και σαν φωτιά που πρέπει ν’ ανάψει
Θά ’ρθω
στις όχθες των πολλών νερών
μια μέρα της οργής
Θά ’ρθω σαν θησαυρός της γης
κι ακρίτας των ερώτων
Θά ’ρθω σαν χρόνος αναπότρεπτος
ζωή εξωθημένη στο απόκρημνο
και σαν ανόσια κλαγγή
μια δεσμευμένη αίσθηση
Και θα σου δοθώ
όπως βοή σφιχτοδεμένη στο στέρνο
όπως νερό που ακινητεί στον ορίζοντα
σαν πέτρας βαριανασεμός
και σαν αγάπη ανείδωτη
θα σε κρατήσω μέσα μου αχώριστο
ως τα σπλάχνα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τίτλος: «Μπορεί να έρθουμε ένα βράδυ ξαφνικά», η περίφημη απειλή που
ο Ταγίπ Ερντογάν εξαπολύει αυξανόμενα εναντίον της Ελλάδας· σήμερα,
7 Σεπτεμβρίου 2022, από τη Βοσνία. Πρόκειται για διάσημο στην Τουρκία
στίχο από το τραγούδι «Bir Gece Ansızın Gelebilirim» (Μπορεί να έρθω
ξαφνικά ένα βράδυ) της Τουρκάλας τραγουδίστριας Gönül Yazar. Γραμμένο
το 1974, το τραγούδι συνδέθηκε από τους Τούρκους με την εισβολή στην
Κύπρο και έκτοτε με κάθε στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας πέραν των
συνόρων της, συμπεριλαμβανομένης πρόσφατα και της Συρίας.
Επαναλαμβάνεται πλέον με κάθε ευκαιρία από τον Τούρκο Πρόεδρο με
αναφορά στο Αιγαίο και στη Μικρασιατική Καταστροφή.
ΕΞΟΔΟΣ
Κοίταξε κατά ’κεί που ορίζουν το βιος της με το στρέμμα.
Κι όπως ανεξήγητα παραμερίζει ο χρόνος
κι έτσι να κάνεις το χέρι σου για να τ’ αγγίξεις
’κεί που το φως χαριτώνει το σκότος
με στάρι κι ευλογημένο ψωμί
κι ο λεπτουργός αφήνει ζωγραφισμένη την ανάσα του
στου βράχου τη σχισμάδα
ήχοι συντονισμένοι με το κύμα, μολπές φλογέρας,
όστρακα, πέτρες, ελιές, κυπάρισσο,
ανεμώνες
γλυφό νερό και οστεοφυλάκια
χύνουνται καταγής
οι τελευταίες μας λέξεις.
Είναι κάποιοι χαλασμοί δίχως αστραπόβροντα.
Είναι που μέσα μας λιώνει το σίδερο, πυρώνει κι εκεί που ’ναι να λιώσει,
μην έχοντας άλλο σκαλί για να κυλήσει πιο κάτω, πιο βαθιά,
μορφούται και πλάθεται.
Μπορούμε να φανταστούμε κιόλας πως γίνεται απαλό
πως γεννήθηκε για να του δώσουν σχήμα
ελατό στης ζωής τον χαλκεώνα
και πως μπορούμε να το λυγίσουμε, να το λεπτύνουμε
ή ακόμα και να το συγκολλήσουμε με άλλο σίδερο, δεν νομίζετε;
Πάσα τέχνη διά πυρός
και πόση βία και βαναυσία το χτύπημα με το σφυρί στ’ αμόνι.
.
ΚΡΙΤΙΚΕΣ
ΕΦΗ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
11/8/2023
Με ένα σπαρακτικό για τον Ελληνισμό βιβλίο, τις «ΑΓΩΝΙΕΣ» της Δήμητρας Δημητρίου, ευχές σε όλους για καλό δεκαπενταύγουστο!
Στις «ΑΓΩΝΙΕΣ» της Δήμητρας Δημητρίου ,προβάλλει ανάγλυφα, με χρήση ιστορικά τεκμηριωμένου υλικού και πλήθος μαρτυριών, συνεντεύξεων, άρθρων και φωτογραφιών, η βαρβαρότητα και οι ολέθριες εκείνες τραγικές μέρες της τουρκικής εισβολής στο μαρτυρικό νησί της Κύπρου.
Οι μαρτυρίες επιζώντων του πολέμου , αποτελούν το πρωτογενές υλικό της λογοτεχνικής αυτής σύνθεσης -όπως μας πληροφορεί η ποιήτρια –υλικό ,που λειτουργεί αφορμητικά υποκείμενο σε λογοτεχνική μετάπλαση ,εμβολιαζόμενο ενδεχομένως και από φανταστικά στοιχεία.
Η φρίκη της εισβολής, η σφαγή, η βαρβαρότητα, οι βιασμοί εκατοντάδων γυναικών σαν στρατηγική και όπλο πολέμου ,κάθε πολέμου ,αυτό το διαρκές έγκλημα κατά της ανθρωπότητας ,συνθέτουν μια βαθιά αντιπολεμική κραυγή και συνυφαίνουν την μεγάλη ιστορία πίσω από τις εκατοντάδες ατομικές ιστορίες των θυμάτων .Η βαθιά πολιτική γραφή της Δημητρίου, περιπλανώμενη στα ερείπια της Αμμοχώστου, ανάμεσα στα αγριόχορτα και τις φωλιές των αρπαχτικών πουλιών, στο θαλασσινό νερό και στον αχό των κυμάτων , σε τόνους ελεγχόμενου λυρισμού ,θραυσματική σαν μνήμη ,μας συναντά να μας υπενθυμίζει πως η αγωνία είναι και παραμένει πάντα μια εν δυνάμει άσκηση- δυνατότητα ελευθερίας. Απέναντι στη λήθη, την αποσιώπηση, τη σκόνη του χρόνου , στον αντίποδα έρχεται η ποίηση να ανασύρει το ανθρώπινο, να στερεώσει το ετοιμόρροπο, να διασώσει το αθησαύριστο. Είναι η ποιητική συνείδηση που συλλαμβάνει ό ,τι μας κοιτάζει κατάματα από τα βάθη, που αγωνιά, εξεγείρεται ,ευαισθητοποιεί ,αφυπνίζει, δεν σιωπά.
Είναι η γυναίκα που επιστρέφει για να συναντηθεί με τον εαυτό της και γίνεται έτσι η ιστορία που επιστρέφει για να συναντηθεί με τον εαυτό της.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Η ευχάριστη έκπληξη μου (αλλά γιατί έκπληξη;) είναι ότι η Δήμητρα
8ιαθέτει και ποιητικό ταλέντο. Κυριαρχεί η ποιότητα του λόγου και ο
κυματισμός της ψυχής. Χειρίζεται το θέμα της με λογοτεχνική μαστοριά
και αυτό είναι πάντα στην τέχνη το ζητούμενο και το ουσιώ8ες. Δεν είναι
πρωτόλεια η δουλειά της λοιπόν: μαρτυρεί μιαν Αθηνά που βγαίνει ώριμη
από το κεφάλι του Δία.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Χωρίς ρίμα, κι όμως προσπορίζουν τη μουσική της ρίμας. Υπαινικτικά
ενίοτε, αλλά καθόλου κρυπτικά. Απλά, αλλά και βαθιά. Και πόσο ευφρόσυνο,
κατά κάποιον τρόπο, παράπονο για την εσχατιά της πατρί8ας μας, για
την Κύπρο.
ΕΛΕΝΑ ΤΟΥΜΑΖΗ (ΡΕΜΠΕΛΙΝΑ)
Ακούω τον Σολωμό, ακούω τον Λόρκα, ακούω τον Ρίτσο, ακούω Ελύτη,
ακούω τον λαό, ακούω την ψυχή της… και πόσα άλλα 8εν ακούω ακόμη!
Η δική της φωνή τα μετουσιώνει, τα 8ιαπερνά και βρίσκει το 8ικό της χρώμα.
Δεν είναι εδώ η λαμπερή, ιδιοφυής θεωρητικός, αλλά μια νέα ποιήτρια,
που γεννιέται πλέον έτοιμη. Πολυεπίπε8ο κείμενο, με την προσωπική
ιστορία να λιώνει μέσα στη ιστορία του τόπου, αλλά και πέρα από αυτήν.
Πόσο συγκλονιστικά και ανθρώπινα, ειπωμένα χωρίς φιοριτούρες, μέσα
στην παράδοξη γαλήνη του πένθους.
ΝΑΤΑΣΑ ΚΕΣΜΕΤΗ
Τι ωραία επίγονος η Δ. Δημητρίου του αγαπημένου μου Κώστα Μάντη!
Διαβάζοντας τις «Στιγμές» της, σκέφθηκα πως, από τη συγκεκριμένη
ενότητα, αναδύεται επίγονος του ανεπανάληπτου Ποιητή. Πραγματικά
χαίρομαι, παρά τις δυσκολίες και τις παγίδες που κρύβει η πολύτιμη
κληρονομιά. Μακάρι η Λ.Δ. να πατάει στα βήματα του Μάντη, βρίσκοντας
ταυτόχρονα τον δικό της βηματισμό.
ΝΑΣΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
Μικρά σπαράγματα, λυγμοί υπόκωφοι, κοφτεροί σαν λάμα μικρού
μαχαιριού. Ποιητικά μεν, πλην ωμά και σταράτα, όσα έμειναν στη
σιωπή αλύτρωτα κι ανεξαγόραστα («ανεξαγόραστα δάκρυα» γράφει
ο Ντοστογιέφσκι).
ΕΦΗ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Είναι η γυναίκα που επιστρέφει για να συναντηθεί με τον εαυτό της και
γίνεται έτσι η ιστορία που επιστρέφει για να συναντηθεί με τον εαυτό της.
ΠΕΝΥ ΡΑΜΑΝΤΑΝ
Ποίηση που δεν δημιουργεί την εύκολη συγκίνηση, αλλά ξεπηδά από τα
σπλάχνα των γεγονότων και στέκει αγέρωχη, όπως όλες οι αλήθειες. Πόσο
έξοχα ανθρώπινο, πόσο βάρος του ανθρώπινου πόνου που ταυτόχρονα
κάνει τον άνθρωπο λαμπρό μπορεί να χωρά σε μια φράση…
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ ΣΩΤΗΡΙΟΥ
Σπαραχτικές αγωνίες που βγαίνουν μέσα από την ψυχή και την καρδιά
του τόπου. Αγωνίες που στάζουν αίμα και ιστορία, όπως ο ί8ιος ο τόπος.
Αγωνίες που χρειάζεται να τις λέμε ξανά και ξανά—με αυτό τον θαυμαστό,
τον λυρικό, τον θερμό τρόπο, που είναι η ίδια η Δήμητρα.
·