Η Παρασκευή Παπία είναι απόφοιτος του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Κατάγεται από τα Τρίκαλα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η ποιητική συλλογή “Φυσικά αίτια” εκδόσεις Συρτάρι 2022 είναι το πρώτο της βιβλίο.
ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ (2022)
Αγαπητέ αναγνώστη,
ένα ποίημα για να γραφτεί,
οι κραυγές μπαίνουν σε σιγαστήρα.
Είσαι τύπος οπτικός.
Για σένα γίνεται.
ΑΠΟΛΟΓΙΑ
Ομολογώ.
Τη σκότωσα εν ψυχρώ.
Της έσταζα φαρμάκι ανά οχτάωρο.
Την έπνιξα με τα χέρια μου.
Όταν είδα ότι δεν αντιδρά,
τη ζωή της έχωσα
στα καλούπια της δικής μου.
Μετανιώνω.
Μην είστε αυστηροί,
δείξτε επιείκεια.
Για το καλό της
δεν πρέπει να γελάει, νόμισα,
μήτε να ονειρεύεται.
Εκτελούν τους αιθεροβάμονες.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
(Ανοίξαμε και σας περιμένουμε)
Α’
Η πόρνη
προτάσσει τον μηρό της
προς άγρα πελατών.
Πουλά την τέχνη της φθηνά.
Μουγκρίζουν οι άνδρες
πάνω της.
Ηχηρή η μοναξιά.
Συμπονεί την ψυχή της
το σεντόνι.
Καταραμένο πλάσμα.
Β’
Ο ποιητής
προτάσσει τις λέξεις του
προς άγρα αναγνωστών.
Πουλά την τέχνη του φθηνά.
Χειροκροτούν οι γυναίκες
κάτω του.
Ηχηρή η μοναξιά.
Συμπονεί την ψυχή του
η σελίδα.
Καταραμένο πλάσμα.
ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
Μια σπίθα
έσβησε από τη βροχή.
Μια σταγόνα
εξατμίστηκε από τον ήλιο.
Ένα στάχυ
ξέφυγε από το δρεπάνι.
Ένα τσαμπί
γλίτωσε από τον τρύγο.
Ένας έρωτας
σώθηκε από τη (συν) τριβή.
ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ
Αν όλοι οι άνθρωποί είχαν περιεχόμενο,
δε θα υπήρχαν πηγάδια.
Αν όλα τα πηγάδια είχαν νερό,
δε θα υπήρχαν ποτάμια.
Αν όλα τα ποτάμια είχαν πνιγμένους,
δε θα υπήρχε θάλασσα.
Αν όλες οι θάλασσες είχαν αρμύρα,
δε θα υπήρχε ιδρώτας.
Ο ΨΑΡΑΣ
Παραγάδι είχε ρίξει στη Λίμνη με τους ψόφιους ιχθύες.
Το τηγάνι έτοιμο, πυρακτώνει.
Είχε συνηθίσει να γυρνά με άδεια τα χέρια.
Δεν πείραζε που θα έμεναν πάλι νηστικοί.
Αυτήν τη φορά άρπαξε φωτιά το σπίτι –
κάηκε κι η Λίμνη.
ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ
Στο δεξί χέρι κρατά τη σκάλα,
σκύβει ν’ αφουγκραστεί
ιστορίες όσων τη σκαρφάλωσαν.
Με τη γλώσσα τις σκουριές γλείφει,
με το αριστερό χέρι ξύνει τη μύτη,
μουγκρητά ευχαρίστησης
ταξιδεύουν στον ουρανό,
φτάνουν στα αυτιά του Θεού
πριν τις προσευχές των ανθρώπων.
Το κορίτσι τίποτα δε ζητάει,
μόνο ευχαριστεί για την αίσθηση της αφής.
ΑΔΕΙΑ ΚΑΡΕΚΛΑ
Αγαπάμε τα έπιπλά μας,
όχι τόσο για τη χρηστικότητά τους,
όσο για αυτούς που τα χρησιμοποίησαν,
τα άγγιξαν, ξάπλωσαν και κάθισαν πάνω τους,
πείνασαν, δίψασαν, έφαγαν, ήπιαν,
ξαπόστασαν, κοιμήθηκαν, ονειρεύτηκαν,
μίλησαν, φώναξαν, φιλονίκησαν.
Βλέπουμε τα ολογράμματά τους να ζουν,
σε επανάληψη, σκηνές του παρελθόντος.
Κι αν φερόμαστε με σεβασμό σε μια καρέκλα,
δεν είναι από φόρο τιμής στον δημιουργό της,
παρά από φόβο μην καταστρέψουμε
τα δακτυλικά αποτυπώματα και τη σκιά
του τελευταίου χρήστη της.
ΠΟΙΗΤΙΚΟΝ
Τα ποιήματα είναι
η συνομιλία των πουλιών
με της ζωής την καταιγίδα.
Θεραπεύουν την κώφωση της ψυχής.
.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ
ΝΑΥΤΙΚΟΣ
Έκανα ειρήνη με τον δαίμονα μου.
Τον καλωσορίζω όπως τους ναυτικούς
Μιλάμε για τα ταξίδια του
Τρώει ό,τι βρει στην κατσαρόλα
Αν τύχει το αγαπημένο του
Με χτυπά φιλικά στον ώμο
Πέφτει μέσα μου και κοιμάται.
ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ
Μετρούσαμε
Τ’ άστρα στον ουρανό
Να πάρουμε τσιγάρα.
Λεφτά ποτέ δεν είχαμε
Κι αν τύχαινε πανσέληνος,
Τότε πλαγιάζαμε άκαπνοι.
ΠΑΝΕΜΟΡΦΙΔΟΥ
Αφού πρέπει να φύγεις
Θα σου ανοίξω το παράθυρο
Με την καρδιά μου.
Για τα σκαλιά, μην έχεις έννοια
Τα έχω βάψει με το χρώμα της αγάπης
Θα σου δείχνουν το δρόμο.
Όσο για ναύλα, όσα κι αν σου δώσουμε
Ο βαρκάρης θα λάμνει δωρεάν
Χάρη στην ομορφιά σου.
Ετοιμάζεται τώρα
Το τρίτο σύννεφο δεξιά
Εκεί είχαμε πει.
Θυμάσαι;
ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ
Πρώτα πρέπει να ξαραχνιάσεις.
Αν δεν φτάνεις στις γωνίες,
Πάρε την προσδοκία σου.
Επιμηκύνεται κάθε τόσο.
Ύστερα να πλύνεις τα τζάμια.
Αν δεν φτάνει το νερό,
Πάρε τα δάκρυα σου.
Το αλάτι απολυμαίνει.
Έπειτα να ξεκρεμάσεις τις κουρτίνες.
Αν δεν φτάνεις με την καρέκλα,
Πάρε τα όνειρά σου.
Σε ανεβάζουν ψηλότερα από σκάλα.
Τέλος, να ξεσκονίσεις.
Αν δεν έχεις κουρέλι,
Πάρε την ψυχή σου.
Απαλά ξέρει να χαϊδεύει.
ΚΡΙΤΙΚΕΣ
ΑΓΓΕΛΙΝΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΛΟΓΩ ΤΕΧΝΩΝ
Παρακολουθώντας την παρουσίαση του βιβλίου της, την άκουσα να λέει ότι δεν μπορεί να αποκαλέσει τον εαυτό της ποιήτρια, τη θεωρεί πολύ βαριά λέξη και προτιμά τη λέξη γραφιάς. Συνήθως οι αληθινοί ποιητές, αυτοί που γράφουν ποίηση με την ψυχή τους, δεν τολμούν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη ποιητής και ποιήτρια, σε αντίθεση με όσους τη χρησιμοποιούν με ευκολία, έχοντας γράψει μόνο κάτι στιχάκια δημοσιευμένα στο προφίλ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η ποιητική της συλλογή αποτελείται από σαράντα ποιήματα, μικρής έκτασης, που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας, παραφράζοντας τα λόγια του Τσέχου συγγραφέα Φραντς Κάφκα.
Το ναδίρ από πάνω σου σκύβει και σε κοιτά.
Του βγάζεις τη γλώσσα.
«Κοίτα», του λες, «νίκησα».
Έχει και πιο κάτω.
Ποιήματα που αναφέρονται στον χρόνο και στον θάνατο και κάποια στον έρωτα. Μικρής έκτασης κυρίως, αλλά αρκούν και πέντε λέξεις για να εξυψώσουν, να συγκινήσουν, να αφυπνίσουν.
Βροχή
Φτάσε μου μια προσδοκία
από τα σύννεφα,
με αυταπάτη να ξεδιψάσω.
Σε μια εποχή που το σκοτάδι έχει ριζώσει στις ψυχές μας, είναι παρήγορο να συναντάς πραγματικούς εργάτες της ποίησης, που δεν γράφουν απλά και μόνο για να προσθέσουν στο βιογραφικό τους την ιδιότητα του ποιητή. Είναι για αυτούς μια ανάγκη, μια βαθιά ανάσα, που θα τους επιτρέψει να εισπνεύσουν το απαραίτητο οξυγόνο για την επιβίωσή τους.
.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Μικρές διαδρομές μεγάλων αποστάσεων στην ποίηση από «ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ» της Παρασκευής Παπία.
Επιστολή προς Παύλο Ανδρέου. Ένα κείμενο αυτόματης γραφής, αφιερωμένο σε εσένα, που μου έδωσες τη χαρά να διαβάσω μια τόσο δυνατή ποίηση και που ελπίζω στο διάβα του χρόνου η δημιουργός της να χαράξει ψυχές ανεξίτηλα.
«Αγαπητέ αναγνώστη,
ένα ποίημα για να γραφτεί,
οι κραυγές μπαίνουν σε σιγαστήρα.
Είσαι τύπος οπτικός.
Για σένα γίνεται. » Π.Π.
Με αυτό το αινιγματικό καλωσόρισμα, σε θέση εκκίνησης ποιήτρια και αναγνώστης αγωνιούν για το σφύριγμα. Κι αν το πιστόλι δεν είναι άσφαιρο; Ουδόλως έχει σημασία ένα τέτοιο γεγονός. Αφού η κλεψύδρα, πάντα, ξέρετε, εκείνη η μισοάδεια ή μισογεμάτη αδιάφορο, δίνει το έναυσμα απ’ το εξώφυλλο, δεμένη με ορατές-αόρατες κλωστές κι εμείς αθώοι, απροετοίμαστοι ή πάλι όχι, ενδιαφέρον, αναγνώστες, καλούμαστε ακόμα μια φορά ν’ ανακαλύψουμε τον μίτο της Αριάδνης.
Ο ποιητής καθίσταται δημιουργός, μύστης αλλά και θύτης σ’ έναν πόλεμο ιδεών, φαντασίας, τρόμου και ανείπωτων αδυσώπητων αισθημάτων, στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου αφουγκράζεται τον ρόγχο. Δημιουργία όπως θάνατος. Πάντα από «φυσικά αίτια». Τι, άραγε, σκέφτεται τη στιγμή που το ποίημά του σαρκώνεται; Σταματά ο κόμπος στον λαιμό, εντείνεται ο πόνος στο στήθος. Η ποιήτρια απαντά: «Φοβάμαι τα χέρια των ποιητών/ μην κουραστούν/ να κρατούν τον αντικατοπτρισμό του κόσμου/ και τον στρέψουν στον εαυτό τους.»
ΣΚΗΝΗ 1η: Ο ΦΟΒΟΣ. Συναίσθημα άκρως αναβλητικό, το βιβλικό «εστί παγίδα», ενίοτε αποκτά ενδιαφέρον ψυχαναλυτικό. Η αγωνία της δημιουργού έκδηλη. Είναι το κομβικό σημείο, όπου αυτοκαθορίζεται, ταυτοποιώντας τη γραφή της. Διερώτηση: ποιός ο προορισμός της τέχνης; και ποιές οι διαχωριστικές γραμμές της; Πότε το εγώ καθίσταται εμείς και πότε το ατομικό υφίσταται καθολικό.
ΣΚΗΝΗ 2η: ΑΠΟΛΟΓΙΑ: Σε αίθουσα παγωμένη άλλοτε ο εισαγγελέας, άλλοτε δικαστές και ένορκοι ατενίζουν το εδώλιο. Η ομολογία, ως γνωστόν, βασίλισσα των αποδείξεων. Σπανίως, εμφιλοχωρεί αμφιβολία. Η ποιήτρια σε θέση αυτόκλητου θύτη απαντά: «Ομολογώ/ τη σκότωσα εν ψυχρώ/…..Μετανιώνω,/ μην ειστε αυστηροί,/ δείξτε επιείκεια. Για το καλό της/ δεν πρέπει να γελάει/ μήτε να ονειρεύεται./ Εκτελούν τους αιθεροβάμονες.» Ειρωνεία και αυτοσαρκασμός σφραγίζουν την «Απολογία» της. Θα της αναγνωριστεί, εντούτοις, ελαφρυντικό;
ΣΚΗΝΗ 3η: ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ. Τα φώτα τρεμοσβήνουν, όταν καθένας μας έρχεται αντιμέτωπος με την ευθύνη, είτε ατομική είτε συλλογική. Η φύση μάνα τροφός πάντα συγχωρεί τα παιδιά της, έστω κι αν εκείνα την κακοποιούν ασύστολα. Αξίζει, στ’ αλήθεια, το ον, που μετονομάστηκε άνθρωπος, συμπόνοια; είναι συνειδητοί οι ρόλοι που επιλέγει; “Σίμωνας ή Πιλάτος”. Στον κυβερνοχώρο του, ο χρόνος λειαίνει τις ρωγμές απαλύνοντας τα χρώματα. Η διαύγειά τους σκληραίνει το χέρι της ποιήτριας όπου αδέκαστο εξισώνει τον ποιητή με την πόρνη. Το αρχικό γράμμα κοινό και το χαρακτηριστικό επίσης. «Καταραμένο πλάσμα». Και τότε θυμήθηκα τον Ρεμπώ, τον Βιγιόν, τον Μπωντλαίρ και τον Λαπαθιώτη. Έρωτας ίσον Ποίηση.
ΣΚΗΝΗ 4η: ΘΑΝΑΤΟΣ. «Νεκρώσιμον. Τα έκανε ήδη όλα η ζωή./ Τι πιο πολύ/ μπορεί ο θάνατος;” Η ποιήτρια απευθύνεται στον εαυτό της, συνδεόμενη ταυτόχρονα με όλους. Δεν απορώ. Είναι ένας τρόπος να ξορκίσεις δαίμονες. Θάνατος, χμ, γένους αρσενικού, ωστόσο τα χέρια που χύνουν το μελάνι, απροσδιόριστα μα πάντα ροζιασμένα σαν γυναίκα αληθινή. Αναπάντεχος οιονεί, απρόσκλητος, αναπόφευκτος. Η τέχνη γνωρίζει την ωμή πραγματικότητα. Η φωνή της απαντά: «ΚΛΗΣΕΙΣ. Άγνωστη φωνή/ στο ακουστικό μου/ εναγωνίως ψάχνει τη Ζωή./ «Θάνατος εδώ», του λέω.»
ΣΚΗΝΗ 5η: ΕΡΩΤΑΣ. Έρωτας όπως θάνατος. Σάμπως κάθε έρωτας δεν εμπεριέχει στην ουσία του τον θάνατο; Αντιθέτως, κάθε έρωτας ισούται με έναν θάνατο. Ζεις όσους αντέχεις ή όσους η μοίρα σου έλαχε. «ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑ. Με επιδεξιότητα/ δυο εραστές/ μεσ’ απ’ τη συχνότητα/ της σιωπής/ αφουγκράζονται/ τον ρόγχο της ηδονής». Ποίηση όπως έρωτας όπως θάνατος όπως χρόνος.
ΣΚΗΝΗ 6η: ΧΡΟΝΟΣ. Διατρέχει μεγάλο μέρος του βιβλίου της Παρασκευής Παπία. Παρεμβάλεται ωτακουκουστής ή ηδονοβλεψίας ανάμεσα στον Θάνατο και τον Θάνατο. Ολιστική μονοδρόμηση. Κάποτε συνυπογράφει τη ζωή κι άλλοτε αποκωδικοποιεί τη στιγμή. Σημειολογεί και σηματοδοτεί. Ας παραθέσουμε αποσπασματικά, εικονικά σαν χρόνο το ποίημα με τίτλο: «ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ». Και τούτο χρόνου παρελκόμενο. «Τα φανάρια απομνημονεύεις,/ στο πάνω σταματάς,/ στο κάτω προχωράς…..Εγκαταλείπεις το τιμόνι./ Καλείς ασθενοφόρο…χιλιόμετρα πίσσας…./ θαμμένοι οι ποταμοί….Κι όμως τους διαβαίνεις/ με την αχρωματοψία του χρόνου». Το δίχως άλλο, αυτή η ιδιότητα-ελάττωμα είναι η ύστατη άμυνα για να ανταπεξέλθουμε στην ίδια τη ζωή, καθώς στον θάνατο επιβάλλεται ανεπιστρεπτί το μαύρο.
ΑΥΛΑΙΑ
Ένα καλαίσθητο βιβλίο σε χρώμα υπόλευκο, κλείνει ερμητικά ξετυλίγοντας φύλλο-φύλλο τις αόρατες κλωστές της κλεψύδρας.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΠΑΠΙΑ.
Ένα έργο οφείλει, πρωτίστως, να προκαλεί ποιητική συγκίνηση. Είναι ζητούμενο και συνάμα προαπαιτούμενο. Ένα έργο καθίσταται ποιητικό όταν συντρέχουν σαφείς προϋποθέσεις, δηλαδή ρυθμός μουσικότητα, κερματισμένο συναίσθημα κ.ά. Ο ποιητής μετέρχεται μυστηρίων, κάνοντας χρήση σχημάτων, λόγου, εικόνων, φαντασίας, ιδεών. Στα ποιητικά κείμενα της Π.Π. δεσπόζουν οι μεταφορές, τα επίθετα, οι προσδιορισμοί συνθέτοντας έναν υπερβατικό κόσμο, μορφοποιώντας μια γραφή αδιαμφισβήτητα σουρεαλιστική.
Η γλώσσα της απλή, κατανοητή με τον πλουραλισμό της λιτότητας σμιλεύει την ψυχή του αναγνώστη, γεννώντας μέσα της μύρια, μύχια ερωτήματα. Κάπως έτσι, ξεκινά η άκρως διαπλεκόμενη σχέση ποιητή-κειμένου-αναγνώστη, που συμπλέει δραματικά όταν καθένας ξέχωρα θεωρεί πως του ανήκει. Προσωπικά, φρονώ ότι η ποίηση εδράζεται στην αφαίρεση, στις σιωπές και τις υπόκωφες κραυγές της. Τα κείμενα της ποιήτριας δεν είναι πλουμιστά, παραφορτωμένα, η ποικιλότητά τους οικοδομείται στη εκφραστική της απλότητας, στην συνθετική αφαίρεση του σημαίνοντος και του σημαινομένου. Δεν κουράζει τον αναγνώστη, αντίπαλα τον κεντρίζει αφυπνίζοντας σκέψεις.
Από την ιδιοσυγκρασία μου ως αναγνώστρια προτιμώ το μικρό ποίημα. Άλλωστε, όπως έχει πει ο Γιάννης Ρίτσος, το βραχύ ποίημα μπορεί να μιλά με τη δύναμη του μεγάλου, χωρίς να χρειάζεται να κραυγάζει. Θα ήθελα, σε τούτο το σημείο, να επιστήσω την προσοχή στα μικρά ποιήματα της Π.Π. Με λόγο καθαρό και στεντόρειο νοηματοδοτούν το περίσσευμα, του νου και της καρδιάς, σηματοδοτούν τον στόχο κι ίσως θα μπορούσαμε να πούμε ότι ασκούν μια δύναμη κεντρομόλο.
Αναμφίβολα, όμως, τα γραπτά της αποπνέουν μια διάσταση φιλοσοφική. Τα θέματα με τα οποία ασχολείται η ποίηση είναι, ως γνωστόν, περιορισμένα, ο έρωτας, ο θάνατος, η ζωή παλιότερα η φύση. Η δημιουργός με απαράμιλλη τέχνη συνδέει τον υπαρξιακό, μεταφυσικό προβληματισμό, διαδηλώνοντας ταυχόχρονα πως η ποίηση δεν έχει λόγο ύπαρξης αν δεν μπορει ν’ αγκαλιάσει τον κόσμο, αν δεν ενωθεί μαζί του πέρα και έξω από εσωτερικούς μονολόγους.
Ένσταση: Αγαπώ τον εσωτερικό μονόλογο. Εντούτοις, αναγνωρίζω την ευκολία που προσφέρει στον γράφοντα. Επίσης, η υπερβολική χρήση των σημείων στίξης αποστερεί από τον αναγνώστη την ανάσα που τόσο έχει ανάγκη, γι’ αυτό απαιτείται φειδώ. Χρειαζόμαστε κι εμείς την παύση μας ή την τοποθέτηση της φωνής μας όπου ακούει η καρδιά μας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΑΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
Δεν υπάρχει στιγμή τόσο κορυφαία όσο εκείνη όπου ο αναγνώστης συναντά την ποίηση που θα τον σημαδέψει. Κι εγώ διασταυρώθηκα μέσα από τις σελίδες του βιβλίου «ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ» της Παρασκευής Παπία, με μια ποίηση δυνατή, καθάρια, σουρεαλιστική ασφαλώς, μια ποίηση που δομεί μέσα από τις σιωπές, την αφαίρεση, την απώλεια, τον έντεχνο λόγο και τις εξπρεσιονιστικές εικόνες, μια ποίηση άκρως αληθινή. Η φιλοσοφική διάσταση παρούσα, ωστόσο την απάντηση θα τη δώσουμε εμείς αγαπητέ συνοδοιπόρε αναγνώστη.
.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΤΖΕΝΗ ΚΟΥΚΙΔΟΥ
KOUKIDAKI 5/5/2022
Γιατί γράφετε;
Παρασκευή Παπία: Είναι όπως η αναπνοή. Αν θες να διατηρηθείς στη ζωή, πρέπει να συνεχίσεις να αναπνέεις.
Γράφω, λοιπόν, επειδή δεν γίνεται διαφορετικά.
Ποιο είναι το έναυσμα κάθε φορά; Τι πυροδοτεί την έμπνευση; Τι σας οδηγεί στην έκφραση μέσω της γραφής;
Π.Π.: Ποικίλες οι αφορμές. Καταγραφή εικόνων, περιστατικών, ιστορίες από την εποποιία της καθημερινότητας,
που λέει κι ο Αναγνωστάκης. Άλλες φορές, αποτύπωση εναγώνιων αναρωτήσεων του μέσου ανθρώπου για τη
ζωή, τη φθορά του χρόνου και το αναπόφευκτο του θανάτου.
Στο «Γεωργικόν» εξισώνετε τη συγγραφή με το χρέος. Τι ξορκίζει στ’ αλήθεια ο ποιητής με τη γραφίδα του;
Π.Π.: Πράγματι. Ειλικρινά, δεν γνωρίζω τι μπορεί να ξορκίζει ένας ποιητής με τη γραφίδα του, προσωπικά νιώθω
ότι η τέχνη, και η ποίηση κυρίως, είναι η ηχώ της επερχόμενης εποχής.
Πού γράφετε συνήθως; Έχετε αγαπημένες γωνιές, μέρη, ώρες..;
Π.Π.: Γράφω, ειλικρινά, εκεί επάνω που εκάστοτε με βρίσκει η ποίηση, για να δανειστώ τα λόγια του Τίτου Πατρίκιου, αυτή τη φορά.
Αν έπρεπε να χαρακτηρίσετε τη συλλογή σας με μία λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Π.Π.: Αληθινή.
Τι θα λέγατε στον φιλαναγνώστη που διάβασε το βιβλίο σας και τι σε εκείνον που επρόκειτο να το διαβάσει;
Π.Π.: Θα ζητούσα κι από τους δύο την επιείκεια τους.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας; Έχετε αγαπημένους συγγραφείς;
Π.Π.: Η κυκλοφορία ενός βιβλίου αποτελεί πάντα λόγο χαράς ανεξάρτητα από τον τρόπο που αυτό βρήκε τον δρόμο του για προς την έκδοση. Όσο για αγαπημένους συγγραφείς είναι πάρα πολλοί, ανάμεσα τους και σύγχρονοι Έλληνες, ωστόσο για να μην αδικήσω κάποιον θα ήθελε να κάνω μνεία σε δύο ποιητές: τον Μανόλη Αναγνωστάκη και τον Αργύρη Χιόνη, τους οποίους τους θεωρώ καταφύγιο.
Τελικά τα ποιήματα «θεραπεύουν την κώφωση της ψυχής»;
Π.Π.: Ασφαλώς! Τα ποιήματα θα έπρεπε να γράφονται σε χαρτί συνταγογράφησης, αντί φαρμάκων.
Αυτά είπε η Παρασκευή Παπία με αφορμή και για την ποιητική της συλλογή, Φυσικά αίτια, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Συρτάρι. Το ομώνυμο έργο, που «χάρισε» τον τίτλο του στο βιβλίο, μπορείτε να το διαβάσετε στο
οπισθόφυλλο. Λέει:
Μια σπίθα
έσβησε από τη βροχή.
Μια σταγόνα
εξατμίστηκε από τον ήλιο.
Ένα στάχυ
ξέφυγε από το δρεπάνι.
Ένα τσαμπί
γλίτωσε από τον τρύγο.
Ένας έρωτας
σώθηκε από τη (συν) τριβή.
Η δημιουργός αγαπά τα λίγα λόγια. Συμπυκνωμένος ο λόγος της, κρατάει μόνο τα απολύτως απαραίτητα, χωρίς να επεκτείνεται σε τίποτα. Δοκιμάζει το πώς είναι να λες τα πάντα μέσα σε ελάχιστους στίχους και δικαιώνεται –αν θέλετε την άποψή μου. Τη διάβασα προσεκτικά –θα έλεγα ότι είναι επιλογή της να αφιερώσεις χρόνο στις λέξεις παρόλο που δεν μου το ‘χει πει– και είδα τη σημαντικότητα της στιγμής να βραβεύεται, να θριαμβεύει, έναντι της αναπόλησης μιας μνήμης που έρχεται από το παρελθόν ή που στοιχειώνει, έναντι μιας χειμαρρώδους κατάθεσης, έναντι μιας επεξηγηματικής ή αφηγηματικής ανάγκης. Κάπου κάπου, θαρρείς και αναλαμβάνει έναν ακόμα, πιο μεγάλο, «ρόλο». Έναν διδακτικό αντίκτυπο, μια αφορμή να συμβουλεύσει, να υποδείξει τον «λάκκο», να βοηθήσει εντέλει τον αποδέκτη της. Αλλού με ξαφνιάζει με τις επιλογές της. Χρησιμοποιεί κάθε δυνατό μέσο προς όφελός της, δομεί τους στίχους της με ευελιξία και πνεύμα. Δεν μένει σε στερεοτυπικές νόρμες, ξεφεύγει προς κάθε κατεύθυνση προκειμένου να επιτύχει το επιθυμητό. Δείτε το Ερωτικό, για παράδειγμα, πώς χωρίζει μια λέξη σε συλλαβές προκειμένου να «αποκτήσει» δύο λέξεις από εκείνη τη μία ή στο Εκδόσεις όπου αντιπαραβάλει δύο πρόσωπα βάσει ιδιοτήτων σε ένα λεκτικό καθρέφτισμα. Δείτε στο Εξαιρέσεις πώς δημιουργεί μια εξισωτική συνέχεια μέσα από υποθέσεις…
Γενικά, έχει να πει. Έχει να δώσει. Αφουγκράζεται και μοιράζεται στοχεύοντας στο άγγιγμα. Και αγγίζει. Χωρίς «ψαγμένο», σπάνιο λεξιλόγιο ή άλλες φιοριτούρες χάριν εντύπωσης. Ποντάρει στη λιτότητα και κερδίζει.
https://www.koukidaki.gr/2022/05/fysika-aitia577.html
Συνέντευξη στη Μαρία Τσακίρη
vivlio-life.gr 25/2/2022
Ποιητική Συλλογή «Φυσικά αίτια» – Εκδόσεις «Συρτάρι»
Έναν ιδιαίτερο τίτλο επέλεξε η Παρασκευή Παπία για την ποιητική της συλλογή. Ο τίτλος «αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις δύο βασικές θεματικές της συλλογής, τον χρόνο και τον θάνατο» και αποτελεί και τίτλο ενός από τα ποιήματα της έκδοσης. Όπως λέει στο Vivlio-life «στο συγκεκριμένο ποίημα, που κοσμεί και το οπισθόφυλλο, καταγράφεται και μια ανάποδη θεώρηση. Πώς δηλαδή, το μη γενόμενο μπορεί να αποτελέσει διαφυγή από τα φυσικά αίτια που οδηγούν στο τέλος. Ο έρωτας μπορεί να σωθεί από την συντριβή αν δεν βιωθεί και επέλθει η τριβή της καθημερινότητας, όπως λέει και ο τελευταίος στίχος». Στη συνομιλία μας εξέφρασε και μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη: «Τα ποιήματα είναι η συνομιλία των πουλιών με της ζωής την καταιγίδα. Θεραπεύουν την κώφωση της ψυχής».
«Αγαπητέ αναγνώστη, ένα ποίημα για να γραφτεί, οι κραυγές μπαίνουν σε σιγαστήρα. Είσαι τύπος οπτικός. Για σένα γίνεται». Μ’ αυτές τις λέξεις μας καλωσορίζετε στο βιβλίο σας. Μιλήστε μας για τη σκέψη σας καθώς τις αποτυπώνατε στο χαρτί.
Η σκέψη που προσπάθησα να αποτυπωθεί στο συγκεκριμένο ποίημα, έχει να κάνει με όλο αυτό που μπορεί να συμβαίνει στον άνθρωπο που γράφει, αυτό που νιώθει κατά την διάρκεια της παρατήρησης και πώς αυτή η διαδικασία δεν είναι κάτι εύκολο. Η ποίηση μάς περιβάλλει από παντού, το να μετουσιωθεί όμως σε λέξεις δεν είναι ποτέ εύκολο.
Στο ποίημα «Εκδόσεις» παρουσιάζετε τα κοινά στοιχεία και τις διαφορές Α’ της πόρνης και Β’ του ποιητή. «Η πόρνη προτάσσει τον μηρό της προς άγρα πελατών. Ο ποιητής προτάσσει τις λέξεις του προς άγρα αναγνωστών», διαβάζουμε μεταξύ άλλων. Μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Μιλήστε μας γι αυτήν.
Οι πόρνες και οι ποιητές, πλάσματα που εκτίθενται διαφορετικά το καθένα στους άλλους. Το ζητούμενο δεν είναι ίδιο, η έκθεση ωστόσο, είναι τεράστια και στις δύο περιπτώσεις καθώς και η αναμέτρηση με τον εαυτό.
Έχετε πει πως γράφετε «επειδή δε γίνεται διαφορετικά». Σε ποια ηλικία αντιληφθήκατε πως πράγματι δε γίνεται διαφορετικά;
Ανήκω στην πλειοψηφία, νομίζω, αν πω πως από πολύ μικρή ηλικία ξεκίνησα να καταπιάνομαι με την γραφή. Παρόλα αυτά, έκανα μια πολύ μεγάλη παύση, κατ’ επιλογή, από σεβασμό απέναντι στην τέχνη της ποίησης και από υπερβολική αυστηρότητα απέναντι στον εαυτό μου. Η ζωή επέλεξε διαφορετικά και σε ηλικία που έπρεπε να αναμετρηθεί το μπόι μου απέναντι σε διαβρωτικές αλλαγές, το καταφύγιο που η ποίηση ως στοργική μάνα ήξερε να προσφέρει στάθηκε για μένα μονόδρομος.
Είναι μόνο μια εσωτερική ανάγκη το γράψιμο για σας ή είναι και ένας τρόπος να μιλήσετε, να φωνάξετε, ακόμη και να ουρλιάξετε;
Γράφουμε κυρίως για εμάς τους ίδιους και έπειτα για τον ένα που μπορεί να τον αφορά αυτό που λέμε. Το τι μπορεί να γράφει κάποιος, έχω την εντύπωση πως έχει να κάνει και με το πού ο ίδιος τοποθετεί τον εαυτό του απέναντι στα πράγματα, άρα και να μιλήσει, να φωνάξει, να ουρλιάξει για όλα όσα συμβαίνουν γύρω. Ο γραφιάς είναι προϊόν της εποχής του και με τις δικές του πιο ευαίσθητες κεραίες, νιώθει, καταγράφει και επικοινωνεί με τις επερχόμενες γενιές.
Τον τίτλο της ποιητικής συλλογής σας «Φυσικά αίτια» τον συναντάμε και σ’ ένα ποίημα με τον ίδιο τίτλο. Τι σας έκανε να ξεχωρίσετε αυτόν και όχι κάποιον άλλο για την «άγρα αναγνωστών» μέσω του εξωφύλλου;
Ο τίτλος αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις δύο βασικές θεματικές της συλλογής, τον χρόνο και τον θάνατο. Στο συγκεκριμένο ποίημα, που κοσμεί και το οπισθόφυλλο, καταγράφεται και μια ανάποδη θεώρηση. Πώς δηλαδή, το μη γενόμενο μπορεί να αποτελέσει διαφυγή από τα φυσικά αίτια που οδηγούν στο τέλος. Ο έρωτας μπορεί να σωθεί από την συντριβή αν δεν βιωθεί και επέλθει η τριβή της καθημερινότητας, όπως λέει και ο τελευταίος στίχος.
«Επιθυμία» είναι ο τίτλος του ποιήματος «Γράφω με ωμέγα το όνειρο, να το επιμηκύνω». Είχατε όντως κάποτε αυτή την επιθυμία να επιμηκύνεται μία λέξη; Ίσως κι ένα συναίσθημα;
Η προσωδία και το ω-μέγα έναντι του μικρού ο, χάριν της επιμήκυνσης όχι μόνο του ονείρου αλλά κυρίως του χρόνου μας στη ζωή, κάτι που η τέχνη κάνει εξαιρετικά.
«Τα ποιήματα είναι η συνομιλία των πουλιών με της ζωής την καταιγίδα. Θεραπεύουν την κώφωση της ψυχής». Μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη! Νιώσατε ποτέ αυτό που γράψατε; Ότι δηλαδή η ποίηση θεράπευσε κάποια στιγμή την κώφωση της ψυχής σας;
Ως αναγνώστρια, μόνο με ευήκοα ώτα επαναπροσδιορίζω κάθε φορά τον εαυτό μου μέσα από τη μέθεξη της ποίησης. Αν το καταφέρνω και η ίδια μέσα από τα γραφόμενα μου για τους αναγνώστες, μένει να φανεί.
Δώστε μας κάποιους λόγους, κάποιες αιτίες που μια ψυχή μπορεί να νοσήσει από κώφωση.
Οι ράγες της καθημερινότητας. Ο αγώνας για την επιβίωση. Η βαρβαρότητα της αβεβαιότητας.
Λέξεις, συναίσθημα, τίτλος, σκέψη, έμπνευση. Υπάρχει κάτι που δεν μπορούν να πετύχουν όλα αυτά τα «όπλα» στο χέρι ενός ποιητή;
Αυτά τα όπλα, δεν μπορούν να σταθούν από μόνα τους ικανά για να αλλάξουν τον κόσμο. Μπορούν όμως να συνοδεύσουν τον κόσμο προς την αλλαγή.
Λένε πως η ποίηση δεν είναι τίποτε άλλο από την απελευθέρωση των συναισθημάτων την κατάλληλη ώρα. Το πιστεύετε;
Αν το πίστευα αυτό, θα ήταν σαν να ακυρώνω επίκαιρα ποιήματα γραμμένα εκατό χρόνια πριν.
Επιλογή από την ποιητική συλλογή
Μια σπίθα
έσβησε από τη βροχή.
Μια σταγόνα
εξατμίστηκε από τον ήλιο.
Ένα στάχυ
ξέφυγε από το δρεπάνι.
Ένα τσαμπί
γλίτωσε από τον τρύγο.
Ένας έρωτας
σώθηκε από τη (συν) τριβή.
Συνέντευξη στην Αργυρώ Λιοδήμου
LIKE WOMAN 21/6/2022
Μια ανυπόγραφη φωτογραφία χειρογράφου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εν μέσω καραντίνας εμφανίστηκε στην οθόνη μου.
«Τα ποιήματα πρέπει να γράφονται σε χαρτί συνταγογράφησης αντί φαρμάκων».
Οι λέξεις καταδύθηκαν μέσα μου σαν βότσαλα μέσα σε λίμνη. Ποιός το σκέφτηκε αυτό; Έψαχνα επι ματαίω να βρω ένα στοιχείο. Για καλή μου τύχη, λίγες ημέρες αργότερα, το σύμπαν με τους μυστήριους τρόπους που βρήσκει πάντα για να έλξει κοντά τους ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεσαι κοινές ποιότητες, με οδήγησε στο προφίλ της Παρασκευής. Όσο διάβαζα τα γραφόμενά της, τόσο ενθουσιαζόμουν! Μόλις είχα ανακαλύψει μια αυθεντική ποιήτρια! Πήρα το θάρρος και επικοινώνησα μαζί της, για να διαπιστώσω πολύ γρήγορα την ομορφιά της ψυχής της και το μέγεθος του ταλέντου της. Ο καιρός πέρασε και φτάσαμε στην ημέρα της έκδοσης του πρώτου βιβλίου της και της παρουσίασής του. Μέσα στον απόηχο εκείνης της ημέρας, είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε ξανά, τόσο για το βιβλίο όσο και για άλλα θέματα που μας απασχολούν ως σύνολο ανθρώπων. Την ευχαριστούμε θερμά και της ευχόμαστε μια δημιουργική συνέχεια!
Τα Φυσικά Αίτια αποτελούν την πρώτη ποιητική συλλογή σου. Πώς πήρες την απόφαση να εκδώσεις;
Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα η σκέψη του να προβώ σε κάτι τέτοιο, με έβρισκε καθ’ όλα αντίθετη. Δεν έβρισκα κάποια ικανοποιητική απάντηση στο λόγο που τα ποιήματα μου έπρεπε να τυπωθούν, ειδικά μια εποχή που πολύ εύκολα εκδίδονται σχεδόν τα πάντα. Έπειτα, ήταν και ο φόβος της μεγάλης έκθεσης και η ηλικία μου δεν δικαιολογεί την άγνοια κινδύνου που συγχωρείται στη νιότη. Παρόλα αυτά, εν μια νυκτί, αποφάσισα πως από σεβασμό σε όλα όσα με ώθησαν να γράψω, θα έπρεπε να προχωρήσω σε μια έντυπη έκδοση πράγμα που και εν τέλει συνέβη.
Πώς εμπνεύστηκες τον τίτλο του βιβλίου σου;
Ο τίτλος “Φυσικά Αίτια” είναι τίτλος ομώνυμου ποιήματος μέσα στη συλλογή και έχει να κάνει με τις βασικές θεματικές: τον χρόνο και τον θάνατο.
Ποιο είναι αυτό που θα κρατήσεις ως την ομορφότερη ανάμνηση από την παρουσίαση του βιβλίου σου;
Ήταν πραγματικά, καταιγιστικά τα συναισθήματα. Δεν μπορώ να μην σταθώ στο γεγονός ότι ο Γρηγόρης Βαλτινός έκανε την απαγγελία των ποιημάτων, ούτε να παραβλέψω το γεγονός ότι ήρθαν άνθρωποι από την Κύπρο και την Θεσσαλονίκη μόνο και μόνο για να παραστούν. Άνθρωποι της ποίησης που θαυμάζω και εκτιμώ με τίμησαν με την παρουσία τους, καθώς και φίλοι και φίλες από διάφορες φάσεις της ζωής μου.
Τι διαφοροποιεί τον ποιητή από τον μη ποιητή;
Ειλικρινά δεν ξέρω. Ποιητής είναι ο οποιοσδήποτε ποιεί κάτι. Άρα όλοι είναι εν δυνάμει ποιητές. Η κατοχή της ποιητικής τέχνης που αποκτιέται με προσήλωση, διάβασμα και κόπο, δεν αποτελεί μοναδικό κριτήριο.
Τι νόημα έχει η ποίηση σε μία αντιποιητική εποχή γεμάτη από αγωνία και αβεβαιότητα;
Η ποίηση είναι η θεραπεία στην κώφωση της ψυχής που προκύπτει από την βαρβαρότητα της καθημερινότητας.
Κατά τη γνώμη σου, ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της σημερινής ελληνικής κοινωνίας; Πώς θα μπορούσε να λυθεί;
Δεν θεωρώ ότι στην παρούσα φάση το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας είναι μόνο ένα. Ζούμε σε εποχές αρκούντως ζοφερές. Μετά από μνημόνια και πανδημίες πορευόμαστε σε μια εμπόλεμη εποχή κι αν όχι στη δική μας χώρα, στη γειτονιά μας. Έχουμε βιώσει την απομόνωση και την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, τα τελευταία χρόνια και όλα αυτά δεν γίνεται να αντιμετωπιστούν μεμονωμένα. Στο μαζί κρύβεται η απάντηση.
Η γυναίκα στις μέρες μας, παρά το γεγονός οτι έχει καταφέρει να αποδείξει την αξία της, κατακτώντας ακόμα και θέσεις οι οποίες μέχρι πρώτινως θεωρούνταν αποκλειστικά «ανδρικές», ακόμα βάλεται από προκαταλήψεις, δέχεται επιθέσεις, εκμετάλλευση και αποκλεισμούς. Τί σε ανησυχεί περισσότερο ως εργαζόμενη γυναίκα και μητέρα;
Η αύξηση των γυναικοκτονιών με ανησυχεί ιδιαίτερα. Ακόμα και η χρήση του όρου δεν είναι ευρέως αποδεκτή από την κοινωνία και αυτό είναι ενδεικτικό. Η γυναίκα ακόμα και σήμερα δεν απολαμβάνει βασικά δικαιώματα, όπως η αυτοδιάθεση. Δεν θα μιλήσω για τους ποικίλους ρόλους στους οποίους καλείται να ανταποκριθεί, ούτε για τις διακρίσεις που υφίσταται σε εργασιακό επίπεδο. Η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως μια γενική κτητική, δεν είναι τυχαίο που τα επίθετα μας είναι σε αυτή την πτώση και φροντίζουν ολοένα και συχνότερα να μας το υπενθυμίζουν, υπό κατευθύνσεις Μπαλάσκα, πως δεν είμαστε άνθρωποι αλλά κτήματα και τα κτήματα δεν φεύγουν.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η σημαντικότερη ποιότητα ή δύναμη που εκ φύσεως διαθέτει μια γυναίκα, η οποία θα ήταν ωφέλιμο για το κοινό καλό να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί στο σύνολο της κοινωνίας μας;
Δεν θα ήθελα να διαχωρίσω τα φύλα. Οι γυναίκες όπως και οι άντρες μπορούν να ανθίσουν και να δώσουν καρπούς σε ιδανικά περιβάλλοντα. Αυτό που ζούμε όμως, σε μια πατριαρχικά δομημένη κοινωνία, ουσιαστικά μόνο καταπιέζει και κατακρεουργεί.
Φυσικά Αίτια
Μια σπίθα έσβησε από τη βροχή.
Μια σταγόνα εξατμίστηκε από τον ήλιο.
Ένα στάχυ ξέφυγε από το δρεπάνι.
Ένα τσαμπί γλίτωσε από τον τρύγο.
Ένας έρωτας σώθηκε από τη (συν) τριβή.
.
.