ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ
ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΑΤΖΟΥΡΑ – ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΣΧΕΔΙΑ ΙΟΥΛΙΑ ΜΙΧΑΛΕΑ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΕΥΣΡΑΘΙΑ ΔΗΜΟΥ
.
άνθεα εγχώρια
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΑΤΖΟΥΡΑ
ΒΙΟΛΕΤΑ Η ΜΕΝΕΞΕΣ
Εκείνο το πρωινό ένιωσε κουρασμένη·
ένιωσε ανηφορίζοντας στα ρουθούνια
την μυρωδιά του θανάτου
Με τον ήλιο πάνω
στα θαμπωμένα βλέφαρα
μέτρησε δαχτυλίδια
χρόνια συσσωρευμένα
σε ομόκεντρους κύκλους
Ένα μπάλωμα ανάμεσα σε δυο άκρες
μια βελονιά πάνω στο κενό
Πάνω στο ματωμένο λείψανο
στάθηκαν λευκές πεταλούδες
Λευκά σημαιάκια τα φτερά τους
Η μία έμεινε για πάντα εκεί
άφησε το αποτύπωμα της στο ξύλο
Μια άλλη χόρεψε μπροστά στα χείλη
που κόβουν βιολετιά λουλούδια
Η άλλη φτεροκόπησε στον άνεμο
πάνω από τις πλαγιές του λόφου
Η πιο μικρή πέταξε κοντά στα μάτια
Κοίταξε πέρα απ’ αυτά
με βλέμμα μαθημένο στον ουρανό
Έκλεισε τα μάτια·
δεν έπρεπε να καταλήξουν ραμφισμένα
από κοράκια
.
ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ
Τι κι αν όμορφα χρωματίζεις
ροζ τις πλαγιές των ορέων
πλάι στο νέκταρ και την αμβροσία;
Τι κι αν όμορφα στολίζεις
λευκές βούλες στα φύλλα
σταγόνες γάλακτος
κατά του θηλασμού του Θείου;
Γαϊδουρινά τα αγκάθια των συμβόλων είναι
Γαϊδουρινή κι η υπομονή του Βρέφους
.
ΑΓΑΥΗ Η’ ΑΜΑΡΑΝΘΟΣ Ο ΑΘΑΝΑΤΟΣ
Μπορεί· λέω μπορεί
θαυμαστή να είναι η καταγωγή
απόγονος μιας αρχαίας Μητέρας γης
μιας Δαναΐδας, μιας Νηρηίδας ίσως
ή/και κόρης βασιλέως
Τι να το κάνεις όμως
που οι πράξεις την προδώσανε
μια νύχτα με σελήνη
Και παρέα με τις άλλες
τις ξεμυαλισμένες
σε έκσταση πάνω βακχική
ξεθάρρεψε κι αυτή
και κατασπάραξε
βασιλικό πολτό,
γυαλιστερές κι άλλα
θρεπτικά για την υγεία
Παιδοκτόνος η Αγαύη είπανε
στα νέα και στις ειδήσεις
(Τι sic!)
.
ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑ Η’ ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Χρυσάφι της φύσης
ανθίζεις στις Καλένδες
μεγαλόπρεπα
Και δεν έχει καλύτερο
στην όψη της αρχής να διακρίνεις
φως και λάμψη κάθε πρωτομηνιά
Και για τη ψυχή του Ιανού
πεσκέσια και κεράσματα
-μέλι, ξερά σύκα και χουρμάδες-.
Κι ενώ περιφέρεσαι από σπίτι σε σπίτι
ευχές να δίνεις και να παίρνεις
τις γιορτινές μέρες προς τιμή του
κάλαντα μελωδικά να τραγουδάς
.
άνθεα εξωτικά
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
.
ΓΙΝΓΚ-ΣΟΥ
KINA
Στον σπαθιού τον χορό της
Τα νέφη σταματούν
Τα νερά ακινητούν
Η γη βλασταίνει το αίμα της
Εγώ μια γυναίκα, ναι
Στον πόλεμο, ναι
Με το δικό σου το σπαθί
Χόρεψα
Έχυσα το αίμα μου
Προσφορά
για την αγάπη.
Εσύ;
.
ΜΕΛΑΤΙ
ΤΖΑΚΑΡΤΑ, ΙΑΒΑ
Με λένε Μελάτι, ή και Ζωή.
Λευκή, ευωδιαστή και μικρή.
Στολίζω γάμους, βαφτίσια, κηδείες.
Κοσμώ την αγάπη και την υπόσχεση.
Το βάθος, το ύψος και το πλάτος,
ο κόσμος όλος στα λεπτά μου πέταλα.
Τώρα τελευταία, μαθαίνω και να κολυμπώ.
Στα ρηχά ακόμα, μισό με ένα μέτρο,
του χρόνου θα με πάνε στη μεγάλη πισίνα
δυόμιση μέτρα πάτος βυθού.
Τότε θα με λένε Οφηλία,
θα κοσμώ το νερό,
το ασήκωτο βάρος της ανθρωπότητας
«Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της».
.
ΜΠΟΡΑΓΚΟ
ΧΑΛΕΠΙ, ΣΥΡΙΑ
«η ουσία του κόσμου είναι ένα λουλούδι»
Abu Ward, Ο Τελευταίος Κηπουρός
«η ουσία του κόσμου είναι ένα λουλούδι,
το χρώμα του, το άρωμά του, η δύναμή του να εμπνέει»
είπε ο Άμπου, ο τελευταίος κηπουρός στο Χαλέπι,
πέντε χρόνια καλλιεργεί στον κήπο του
την μικρή του όαση με πολύχρωμους ανθούς
λαχανικά, καρποφόρα δένδρα και φυτά.
Στην φρίκη του πολέμου απαντά
με ελπίδα στην πολιορκημένη πόλη
μέσα σε ένα δροσερό μπουμπούκι
γιορτάζει την ομορφιά και τη χαρά.
Σκοτώθηκε από βόμβα μες στον κήπο του
κι ο μικρός γιος του Ιμπραήμ
παρέμεινε ορφανός στην προσφυγιά
με ένα μποράγκο στην καρδιά απ’ τον πατρογονικό του
κήπο.
.
ΔΕΛΦΙΝΙΟ ΤΟ ΚΑΣΣΕΙΟ
ΚΥΠΡΟΣ
Σαν το ξάδερφό μου το δελφίνι του νερού
ο κυριότερος εχθρός μου είναι ο άνθρωπος
αν και είμαστε αδερφοί μες στη μικρή μας θάλασσα.
Με πνίγουν μες στα δίχτυα τους
με αναγκάζουν να ζω σε αιχμαλωσία
με κλείνουν σε πάρκα για ψυχαγωγία
σε τσίρκο, σε ενυδρεία, σε στρατιωτικές βάσεις.
Σμίγω με τον Διγενή ψηλά, κρατώ το φρούριο
στο σταυροδρόμι των τριών ηπείρων.
Μητέρα μου κι εμένα η Ειρήνη
και οι χαμένες πατρίδες πανταχού.
Όλοι μεγαλώνουμε στην ίδια μήτρα.
.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Άνθεα εγχώρια
Βιολέτα ή Μενεξές (Viola).
Η ετυμολογία της λέξης «βιολέτα»
προέρχεται από το υποκοριστικό του ιταλικού viola, ενώ η ετυμολογία της λέξης «μενεξές» προέρχεται από το τουρκικό menekse, το οποίο είναι περσικής προέλευσης. Σύμφωνα με έναν μύθο, υπεύθυνη για την ύπαρξη του φυτού είναι η θεά Αφροδίτη. Η θεά Αφροδίτη διαφωνούσε με τον γιο της Έρωτα για το αν είναι ομορφότερη από μια ομάδα νεαρών παρθένων και ο Έρως αμφισβητώντας τη μητέρα του ευνόησε τα νεαρά κορίτσια. Έτσι, η Αφροδίτη χτύπησε τόσο έντονα τα νεαρά κορίτσια μέχρι που γέμισαν μώλωπες και μετέπειτα τις μετάτρεψε σε βιολέτες.
Γαϊδουράγκαθο (Onopordum acanthium).
Το κοινό Γαϊδουράγκαθο ευδοκιμεί σε χώρες με μεσογειακό και ηπειρωτικό κλίμα, όπως στην Ελλάδα. Θέλει καλοκαίρια ξηρά και εδάφη αμμώδη ή
αργιλώδη, πλούσια σε άσβεστο. Συναντάται κυρίως στην ύπαιθρο, σε ορεινές και πετρώδεις περιοχές αλλά και σε πεζοδρόμια ή στην άκρη της ασφάλτου, έχοντας την τάση να εμφανίζεται σε ανασκαμμένα ή διαταραγμένα εδάφη. Το άνθος του είναι στρογγυλό σαν σφαίρα, με αγκάθια. Τρώγεται από τους γαϊδάρους. Η χριστιανική παράδοση λέει ότι τα λευκά σημάδια στα πράσινα φύλλα του, προκλήθηκαν από το γάλα της Παρθένου Μαρίας που έσταξε πάνω στο φυτό, όταν ψάχνοντας ένα μέρος να θηλάσει το Χριστό, το μόνο καταφύγιο που βρήκε ήταν ένα μέρος γεμάτο γαϊδουράγκαθα
Αγαύη ή Αμάρανθος ο Αθάνατος (Agave).
Το γένος Αγαύη είναι κυρίως γνωστό για τα παχύφυτα και ξεροφυτικά είδη του πουσχηματίζουν συνήθως μεγάλους ρόδακες από δυνατά, σαρκώδη φύλλα. Η λέξη αγαύη σημαίνει θαυμαστή ή ευγενικής καταγωγής. Η Αγαύη ήταν κόρη του βασιλιά της Θήβας Κάδμου και αδερφή της Σεμέλης της μητέρας του Διόνυσου. Όταν η Σεμέλη κεραυνοβολήθηκε από τον Δία τον εραστή της, η Αγαύη διέδωσε πως ο Δίας τιμώρησε την αδερφή της γιατί τον συκοφάντησε. Αργότερα ο Διόνυσος εκδικήθηκε για την μητέρα του και επέβαλε βαριά τιμωρία στην Αγαύη. Όταν ο Διόνυσος επέστρεψε στη Θήβα, όπου
βασίλευε τότε ο Πενθέας ο γιος της Αγαύης, διέταξε όλες τις γυναίκες της πόλης να πάνε στο βουνό Κιθαιρώνα, για να τελέσουν τα μυστήριά του. Ο Πενθέας που δεν συμφωνούσε με την εισαγωγή της λατρείας, προσπάθησε να κατασκοπεύσει τις Βάκχες. Η μητέρα του τον αντιλήφθηκε, τον πήρε για άγριο ζώο και μέσα στην μανία της τον κατασπάραξε διαμελίζοντας τον.
Καλεντουλα ή Το χρυσάφι της φύσης (Calendula).
Η Καλέντουλα είναι ένα από τα παλαιότερα φυτά που είναι γνωστό στη
βοτανική ιατρική. Η ακριβής προέλευσή της χάνεται στα βάθη του χρόνου, αλλά πιστεύεται ότι έχει χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς και καλλυντικούς σκοπούς στην αρχαία Ελλάδα, στην Αίγυπτο, στην Ινδία και στις αραβικές χώρες. Η επίσημη ονομασία της είναι Calendula και προέρχεται από τη λατινική λέξη «calens», η οποία σημαίνει «η πρώτη μέρα κάθε μήνα», καθώς οι Ρωμαίοι ισχυρίζονταν ότι τότε ανθίζει. Ο Ιανός είναι ένας από τους παλαιότερους θεούς των Ρωμαίων. Ήταν ο θεός όλων των ενάρξεων και των μεταβάσεων. Η πρώτη ημέρα του έτους, η έναρξη της νέας χρονιάς και ο Ιανουάριος ήταν αφιερωμένος σε αυτή τη θεότητα, υποδεικνύοντας παράλληλα και τη σημασία της για τον ημερολογιακό λατρευτικό κύκλο των Ρωμαίων.
Άνθεα εξωτικά
Γινγκ-σου, ΚΙΝΑ.
Το λουλούδι Γινγκ-σου ([ylngsu]) είναι η κοινώς ονομαζόμενη Παπαρούνα (Papaver somniferum) που ευδοκιμεί σε Ευρώπη και Ασία. Συγκεκριμένα στην Κίνα αναφέρεται σε έναν μύθο του του αιώνα π.Χ. Η Γιου Σι ακολουθούσε τον σύζυγό της, Σιανγκ Γιου, αυτοκράτορα της Κίνας, σε όλες τις μάχες. Το 202 π.Χ. ηττήθηκε στην μάχη της Μπαϊξια. Η Γιου Σι χόρεψε
τον παραδοσιακό κινέζικο χορό του σπαθιού για τον άνδρα της και ύστερα αυτοκτόνησε. Από το αίμα της, ο θρύλος λέει, φύτρωσαν παπαρούνες. Το άνθος έγινε για την Κίνα σύμβολο συζυγικής πίστης, αφοσίωσης και αγάπης. Από το λουλούδι αυτό στην Κίνα παράγεται και το ναρκωτικό Όπιο για τον εμπορικό έλεγχο του οποίου συσχετίζονται και οι Πόλεμοι του Οπίου, δύο πόλεμοι ανάμεσα στην Δυναστεία Τσινγκ της Κίνας και τις αγγλογαλλικές δυνάμεις στα μέσα του 19ου αιώνα. Η παπαρούνα έγινε επίσης αργότερα και
το σύμβολο μνήμης των νεκρών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μελάτι, ΤΖΑΚΑΡΤΑ, ΙΑΒΑ.
To Μελάτι (Melati Putih) είδος λευκού γιασεμί, είναι ένα από τα τρία εθνικά λουλούδια της Ινδονησίας. Αειθαλής θάμνος, 0,5-3 μέτρα ύψος, με μικρά λευκά λουλουδάκια που ανοίγουν κυρίως το απόγευμα και κλείνουν το
πρωί. Έχει μακρά παράδοση στον πολιτισμό της Ινδονησίας. Συμβολίζει την αγνότητα, την ειλικρίνεια, την ομορφιά στην απλότητα και την ταπεινοφροσύνη. Είναι το πιο σημαντικό λουλούδι σε γαμήλιες τελετές για διάφορες εθνοτικές ομάδες στην Ινδονησία, ειδικά στην Ιάβα, αλλά συχνά συνδέεται και με τον θάνατο. Στα παραδοσιακά τραγούδια και ποιήματα χρησιμοποιείται συχνά ως σύμβολο της πτώσης των ηρώων που θυσιάστηκαν για το έθνος και τη χώρα.
Η Τζακάρτα είναι η πρωτεύουσα της Ινδονησίας και βρίσκεται στο μεγαλύτερο νησί την Ιάβα. Το αρχιπέλαγος της Ινδονησίας, ειδικότερα η Ιάβα, κατοικήθηκε από 1.5000.000 χρόνια πριν – ο Homo Sapiens περίπου 45000 χρόνια πριν. Η Ινδονησία έχει ένα καλά διατηρημένο φυσικό οικοσύστημα με τροπικά δάση που εκτείνονται σε περίπου 57% της γης της και είναι το έθνος με τη δεύτερη υψηλότερη βιοποικιλότητα στον κόσμο – περίπου 40.000 είδη ανθοφόρων φυτών με τα δυο τρίτα ενδημικά. Σύμφωνα με το τμήμα δασοκομίας της Ινδονησίας, επί του παρόντος 174 ενδημικά φυτά της Ινδονησίας αναφέρονται ως απειλούμενα είδη. Η απογραφή του 2020 κατέγραψε τον πληθυσμό της Ινδονησίας ως 270,2 εκατομμύρια, τον τέταρτο μεγαλύτερο στον κόσμο. Η Ιάβα είναι το πολυπληθέστερο νησί του κόσμου, 124 εκ. κατοίκους. Η μεγάλη πρωτεύουσα, η Τζακάρτα, μια πολύ πυκνοκατοικημένη, αναπτυσσόμενη πόλη που εκβιομηχανίζεται με ταχείς ρυθμούς, έχει τα περισσότερα εμπορικά κέντρα στον κόσμο. Αυτή τη στιγμή κατατάσσεται 12η για τον αριθμό των ουρανοξυστών. Η Τζακάρτα λόγω της ανεξέλεγκτης ανοικοδόμησης, της έλλειψης περιβαλλοντικής υποστήριξης, της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και των συνεχιζόμενων πλημμυρών, βυθίζεται έως και 17 εκατοστά ετησίως. Είναι μια από τις πιο γρήγορα βυθιζόμενες πρωτεύουσες στον κόσμο – 2,5 μέτρα τα τελευταία ίο χρόνια. Περίπου το 40 τοις εκατό της Τζακάρτα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Μποράγκο, ΧΑΛΕΠΙ, ΣΥΡΙΑ.
Το Μποράγκο (Borago officinalis) γνωστό και ως μπουράντζα, κατάγεται από το Χαλέπι, Συρία, και ενδημεί στη Μεσόγειο. Τα άνθη του είναι τέλεια με πέντε τριγωνικού σχήματος πέταλα κυρίως μπλε χρώματος. Χρησιμοποιείται
στο φαγητό και στη φαρμακευτική. Αποκαλείται και ως η «μαγική σφαίρα των φυτών» καθώς είναι ευεργετική για σχεδόν οτιδήποτε φυτεύεται κοντά, ειδικά φράουλες, αγγούρια, κολοκύθες, ντομάτες, κ.α. Προσελκύει τις μέλισσες ενώ απωθεί πολλά έντομα. Η λέξη μποράγκο συνηχεί με τη λέξη κουράγιο. Θρύλοι συνοδεύουν την ιστορία του. Το κέλτικο όνομά του, barrach, σημαίνει «άνθρωπος με θάρρος». Οι μεσαιωνικοί ιππότες το είχαν στα εμβλήματά τους για τον ίδιο λόγο. Στην Ελισαβετιανή Αγγλία, χρησιμοποιήθηκε για να διώξει τη σκέψη και τη μελαγχολία, και τα ζαχαρωμένα λουλούδια του πρόσφεραν παρηγοριά στα πάθη της καρδιάς. Τα λουλούδια του μποράγκο στο σπίτι λέγεται ότι φέρνουν ηρεμία και ειρήνη. Η πραγματική ιστορία και τα λόγια του Abu Ward, του «Τελευταίου Κηπουρού» όπως τον ονόμασαν, στο Χαλέπι. Το Χαλέπι είναι μια από τις πόλεις που έχει υποστεί μαζική καταστροφή από τον ΐ2ετή εμφύλιο πόλεμο στη Συρία ανάμεσα στο 2012-2016. Ο πόλεμος αυτός προκάλεσε την μεγαλύτερη σύγχρονη προσφυγική κρίση, 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι.
Δελφίνιο το κάσσειο, ΚΥΠΡΟΣ.
Το Δελφίνιο το κάσειο (Del-
phinium caseyi) είναι ένα από τα πλέον σπάνια ενδημικά της Κύπρου αφού ο αριθμός του δεν ξεπερνά τα 100. Βρίσκεται αποκλειστικά στο βόρειο μέρος της Κύπρου σε δύο σημεία της οροσειράς του Πενταδακτύλου: στην κορυφή του Αγίου Ιλαρίωνα και στην κορυφή του Κυπαρρισσόβουνου. Φτάνει σε ύψους 50-80 εκ. Βγάζει άνθη σε επάκριες και μασχαλιαίες ταξιανθίες, με χρώμα σκούρο βυσσινί. Η όψη του φυτού μοιάζει με το ρύγχος ενός δελφινιού, για αυτό και η ονομασία του γένους Delphinium. Η λέξη δελφίνι παράγεται από τον λεκτικό τύπο δελφύς, -ύος, που δηλώνει την μήτρα, τον χώρο που μεγαλώνει κάθε θηλαστικό. Το είδος αυτό έχει χαρακτηρισθεί ως CR (Κρίσιμα Κινδυνεύον) και προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης. Κινδυνεύει από περιβαλλοντικές μεταβολές, υπερβόσκηση, και από στρατιωτικές δραστηριότητες του κατοχικού στρατού.
Ο Πενταδάκτυλος είναι οροσειρά που εκτείνεται κατά μήκος της βόρειας ακτής της Κύπρου. Κατά τον 11ον μέχρι 14ον αιώνα, όταν η Κύπρος δεχόταν συνεχείς θαλάσσιες επιδρομές από Σαρακηνούς και Φράγκους, κτίστηκαν στις κορυφές του τρία φρούρια – του Αγίου Ιλαρίωνα, του Βουφαβέντου και της Καντάρας. Το βουνό και ειδικότερα το φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα συνδέεται με πολλούς μύθους για τον Διγενή Ακρίτα. Η περιοχή αποτέλεσε πεδίο
σύγκρουσης μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων από τα πρώτα χρόνια του Κυπριακού Ζητήματος. Το φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα αποτέλεσε θέατρο σκληρών μαχών κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής το 1974· Τελικά, ολόκληρη η οροσειρά πέρασε στην κατοχή του τουρκικού στρατού και όλος ο ελληνοκυπριακός πληθυσμός εκτοπίστηκε. Σήμερα αποτελεί κομμάτι της επικράτειας της αυτοανακηρυχθείσας Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, κατά παράβαση των Διεθνών Κανόνων Δικαίου.
.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
ΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΣ ΔΗΜΟΥ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ «ΑΝΘΟΦΟΡΙΑ»
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 1
Ανάμεσα στις ποιητικές συνθέσεις που συνδέθηκαν με τη φύση και τις διάφορες στιγμές της, δημιουργώντας, μάλιστα, μια παράδοση του είδους, υπήρξε το ιαπωνικό χαϊκού το οποίο ξεκίνησε ακριβώς από την αντίδραση που προκαλούσαν στους ποιητές οι διάφορες εκδηλώσεις της φύσης κατά τη διάρκεια των εποχών. Αλλά και νωρίτερα, σε άλλες εποχές και άλλους τόπους, το περιβάλλον τροφοδοτούσε τη δημιουργία άλλοτε αποτελώντας τον πυρήνα και άλλοτε το πλαίσιο ή τις λεπτομέρειες που συνοδεύσαν τη σύνθεση χαρίζοντάς της ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα και τόνο. Μια τέτοια εκκίνηση, λοιπόν, από ένα από τα ομορφότερα και πιο καλαίσθητα στοιχεία του περιβάλλοντος κόσμου επιχειρείται με το βιβλίο αυτό που αποτελεί, ταυτόχρονα, και μια συνάντηση δύο ποιητριών, της Κατερίνας Λιάτζουρα και της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου, οι οποίες συνυπήρξαν ποιητικά μέσα από συνθέσεις που έχουν στο κέντρο τους ένα διαφορετικό κάθε φορά λουλούδι, είτε εγχώριο είτε εξωτικό. Πρόκειται για μια ιδέα από τις πιο ενδιαφέρουσες και δημιουργικές στο μέτρο και στο βαθμό που κάνει πράξη το πάγιο αίτημα της καλλιτεχνικής συνύπαρξης, αλλά και την ανάγκη της εποχής -ανάγκη που έχουν αφουγκραστεί πρώτοι οι καλλιτέχνες- για μια στροφή στον φυσικό κόσμο, για μια επανεκτίμηση της ομορφιάς και της αξίας του, για έναν επαναπροσδιορισμό των σχέσεων του ανθρώπου μαζί του.
.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 2
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΑΤΖΟΥΡΑ: ΆΝΘΗ ΕΓΧΩΡΙΑ
Βιολέτα ή Μενεξές, Σπαθίφυλλο ή ο κρίνος της Ειρήνης, Αμάραντος ή Ελίχρυσος ο πολύτιμος, Ροδιά ή Το μήλο της Καρχηδόνας, Ελλέβορος ο κυκλόφυλλος, Ορνιθόγαλο ή Το αστέρι της Βηθλεέμ, Κρίνο ή Ο κρίνος της Παναγίας, Γαϊδουράγκαθο, Χρυσάνθεμο, Ανεμώνη, Αμαρυλλίδα, Αγαύη ή Αμάρανθος ο Αθάνατος, Άστερ ή Αστράκι, Μανδραγόρας, Μαργαρίτα ή Ανθέμις, Τριανταφυλλιά, Καλέντουλα ή Το χρυσάφι της φύσης, Γεράνι, Ίρις ή
Το μάτι του ουρανού και Γαρυφαλλιά ή Δ ίανθος ο καρυόφυλλος αποτελούν τα άνθη εκείνα στα οποία αφιερώνεται και από τα οποία εκκινεί καθένα από τα ποιήματα της Λιάτζουρα που φέρουν και τους αντίστοιχους τίτλους. Πρόκειται για συνθέσεις που άλλοτε τοποθετούνται και παραμένουν κοντά σε ένα πλαίσιο ρεαλιστικό, επιχειρούν δηλαδή να αποδώσουν περιγραφικά και ερμηνευτικά την εικόνα και τις λειτουργίες του συγκεκριμένου λουλουδιού, τεχνουργώντας ουσιαστικά μια λεκτική του αποτύπωση και άλλοτε απομακρύνονται από τον ρεαλισμό και την πραγματικότητα και δοκιμάζουν συνδέσεις με την ανθρώπινη ύπαρξη, συνήθως τη γυναικεία οντότητα, με την οποία επιχειρούν να διαμορφώσουν μια αναλογία. Στην πρώτη περίπτωση αναδεικνύεται η καταλυτική επενέργεια που έχει η οπτική, οσφρητική και απτική επαφή με το λουλούδι ενώ στη δεύτερη αποκαλύπτεται ο τρόπος με τον οποίο η ανθρώπινη οντότητα προσδιορίζεται μέσα από τις εκδηλώσεις της φύσης, αποκτά το σχήμα και τη λειτουργία τους.
…/…
.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 3
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ: ΆΝΘΗ ΕΞΩΤΙΚΑ
Γινγκ-σου, Ραφλέσια, Ναουπάκα, Ιβίσκος, Κόου-φάι, Καντούτα, Λωτός, Λουλούδι του Πάθους, Ντατούρα ή Τρομπέτα του διαβόλου, Κακάου, Μελάτι, Λέδεργουντ, Μιμόζα η ντροπαλή, Αγγέλικα Αρχαγγέλικα, Λάμπραντορ τσάι, Μποράγκο, Πρωτέα, Σιρούι, Λίλυ, Σάκουρα, το άνθος της κερασιάς και Δελφίνιο το κάσσειο αποτελούν τα άνθη, εξωτικά αυτή τη φορά, προερχόμενα από μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές του πλανήτη που εξήπταν
και εξακολουθούν να εξάπτουν το ενδιαφέρον και τη φαντασία των ανθρώπων, τα οποία επιλέγει η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου για να συναποτελέσουν τον δικό της ποιητικό «κήπο». Τα ποιήματα που φέρουν τους αντίστοιχους τίτλους είναι προσανατολισμένα σε μια περιοχή όπου το ερωτικό αίσθημα ή, πιο σωστά, το αίσθημα του πάθους δίνει τον ρυθμό και τον τόνο. Η Παπαγεωργίου με μια γλώσσα εκρηκτική και, ταυτόχρονα, βαθιά κι αισθαντική μοιάζει να απομακρύνεται κάπως από το αρχικό ερέθισμα και να μεταφέει τη δημιουργία της σε ένα πεδίο όπου πάλλεται η ανθρώπινη
ψυχή όταν κινείται από το πάθος της ανακάλυψης, από την ανάγκη να βιώσει το νόημα και την αλήθεια της ζωής. Ωστόσο και παρά το γεγονός ότι τα άνθη της ποιήτριας προσλαμβάνουν το ανθρώπινο σχήμα, δεν παύουν στιγμή να διεκδικούν και να υπερασπίζονται την προέλευσή τους από το φυσικό περιβάλλον το οποίο μάλιστα νοηματοδοτούν κατά τέτοιον τρόπο και σε τέτοιον βαθμό ώστε αυτό να μοιάζει πως περιστρέφεται γύρω τους, πως αλλάζει και μεταβάλλεται ανάλογα με τη βούληση και την διάθεσή τους.
…/…
.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 4
«ΠΟΙΗΣΗ» ΟΠΩΣ «ΦΥΣΗ»
Το ερώτημα που, σχεδόν ασυναίσθητα, τίθεται και προκύπτει με αφορμή κάθε ποιητική συνύπαρξη, επομένως και με αφορμή τη συγκεκριμένη, αφορά τον βαθμό στον οποίο οι δύο ποιητικές φωνές συγκλίνουν και συναντιούνται ή, αντίθετα, απέχουν και διαφοροποιούνται μεταξύ τους. Το ερώτημα αυτό αποκτά ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν υπεισέρχεται και το δεδομένο της
κοινής θεματικής αφετηρίας, της κοινής αφόρμησης που γεννά μια μεγαλύτερη δέσμευση στον ποιητή καθώς προσανατολίζει τη δημιουργία σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Ωστόσο, και παρά τις όποιες δεσμεύσεις και τη διαφαινόμενη σε μεγάλο βαθμό επιθυμία των δύο ποιητριών να συμπορευθούν και να εναρμονιστούν μέσα σε ένα ορισμένο περιβάλλον δημιουργίας, η Λιάτζουρα και η Παπαγεωργίου διαφοροποιούνται αισθητά μεταξύ τους όχι μόνο στην γλώσσα και την εκφραστική, στην ατμόσφαιρα και το κλίμα των ποιημάτων, αλλά και στον ίδιο τον χειρισμό της πρώτης ύλης τους που είναι, και για τις δύο, τα άνθη. Έτσι, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι η Λιάτζουρα ατενίζει τα άνθη ως αφορμή για να στοχαστεί πάνω στις ιδιότητές τους και στον τρόπο με τον οποίο αυτές αντανακλούν στον άνθρωπο, ενώ η Παπαγεωργίου εκκινεί περισσότερο ίσως από το συναίσθημα και το πάθος που κεντρίζει και προκαλεί την ποιητική της έγερση. Αυτός ο διαχωρισμός και η διάσταση, ωστόσο, δεν καταλήγει σε διάκριση ή διάσπαση. Κάθε
άλλο μάλιστα. Γιατί αυτό που με ιδιαίτερη επιτυχία κατορθώνει η
συγκεκριμένη συνύπαρξη είναι η ισορρόπηση ανάμεσα στον στοχασμό και την αισθηματική έκρηξη, η τόσο ελκυστική στην τέχνη ακροβασία ανάμεσα σε αυτές τις δύο ποιότητες ή κατευθύνσεις έτσι που η μία να διοχετεύεται ή να χωνεύεται από την άλλη, έτσι που το τελικό αποτέλεσμα να μην δείχνει την προέλευση των δύο επιμέρους μερών του από τη μία ή την άλλη περιοχή.
…/…
‘
ΚΡΙΤΙΚΕΣ
ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ
FRACTAL 12/3/2024
Κατερίνα Λιάτζουρα, Μαργαρίτα Παπαγεωργίου: “Άνθεα, εγχώρια και εξωτικά”,
Σύγχρονος ποιητικός διάλογος με αφορμή τα λουλούδια
Στα Άνθεα, εγχώρια και εξωτικά, της Κατερίνας Λιάτζουρα και της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου το θέμα που διαπραγματεύονται από κοινού αλλά και η κάθε μία ποιήτρια κρατώντας και αναπτύσσοντας τη δική της συγγραφική ιδιοπροσωπεία, δεν είναι άγνωστο ούτε και ασυνήθιστο, τόσο στην εγχώρια όσο και στην παγκόσμια ποίηση και τη λογοτεχνία. Στα καθ’ ημάς, σπουδαίοι νεοέλληνες ποιητές, όπως ο Κ. Π. Καβάφης στα «Τεχνητά Άνθη» και την «Ελεγεία των Ποιητών», η Μυρτιώτισσα στο «Ένα λουλούδι», ο Παύλος Νιρβάνας στο «Οδοιπόρος», οι Κώστας Ουράνης στο «Vita Nuova», o Κώστας Καρυωτάκης στο «Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα», ο Γιάννης Ρίτσος στο «Αφύσικη άνθιση», ο Γ. Σεφέρης, στο «Για ένα διαθέσιμο τριαντάφυλλο», ο Νίκος Καρούζος στο «Ένα έρημο άνθος», όπως και πολλοί άλλοι, πιο σύγχρονοι, γνωστοί ή λιγότερο γνωστοί ως ποιητές, όπως ο Δημήτρης Καταλειφός στο «Απωθημένα» και ο Νίκος Δήμου στην «Αφιέρωση», έχουν σε διάφορες χρονικές περιόδους και υπό την επίδραση διαφορετικών λογοτεχνικών ρευμάτων και τεχνοτροπιών, ποικιλότροπα εμπνευστεί από κάποιο λουλούδι και έχουν πρωτότυπα σκιαγραφήσει τον ρόλο και την παρουσία του μέσα στη φύση, σε συνάρτηση και με την επίδρασή του στον άνθρωπο. Ωστόσο, δεν γνωρίζω άλλη περίπτωση, όπου δύο δημιουργοί με αφορμή τα λουλούδια ενώνουν ταυτόχρονα τις εμπνεύσεις τους ανοίγοντας έτσι έναν σύγχρονο, ακανθώδη όσο και απαιτητικό διάλογο.
Γράφει η Λιάτζουρα για την Αμαρυλλίδα:
Αμαρυλλίδα
εκ του Γραφείου Ανεκπλήρωτων Ερώτων
του Μαντείου των Δελφών
Αγαπητή Αμαρυλλίδα, ακολουθεί της μάντισσας ο χρησμός:
Τριάντα μερόνυχτα στην πόρτα
να ακουμπάς
με λευκό χιτώνα
και τριανταφυλλιάς αγκάθι
να τρυπάς·
να τρυπάς της καρδιάς το δέρμα
αίμα να στάξεις σπονδή
στην πόρτα σταγόνα
σταγόνα να ματώσεις
της ομορφιάς σου τ’ όνομα
στο χώμα να φυτρώσεις
κατακόκκινη μια νέα
Και σαν ο άμυαλος
εξακολουθεί
εριφρόνηση να δείχνει
δώσε προσοχή και άκου·
τον κώμο στα ειδύλλια
εκείνου του Συρακούσιου βουκόλου
που σε πόθησε πολύ
Με εκτίμηση,
Η Πυθία
ΥΣ. Αμαρυλλίδα μου, έχει και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.
Και η Παπαγεωργίου γράφει για το Γινγκ-σου:
Γινγκ-σου (ΚΙΝΑ)
Στου σπαθιού τον χορό της
Τα νέφη σταματούν
Τα νερά ακινητούν
Η γη βλασταίνει το αίμα της
Εγώ μια γυναίκα, ναι
Στον πόλεμο, ναι
Με το δικό σου το σπαθί
Χόρεψα
Έχυσα το αίμα μου
Προσφορά
για την αγάπη.
Εσύ;
Στην από κοινού ποιητική τους συλλογή, οι δύο ποιήτριες υμνούν την ομορφιά, την ευθραυστότητα αλλά και την απαράμιλλη ανθεκτικότητα των λουλουδιών, επαινούν την ταπεινότητα και τη σοφία τους, όπως επίσης και την ευεργετική τους επίδραση στον άνθρωπο χάρη στις αμέτρητες θεραπευτικές τους ιδιότητες. Με πίστη στη διαχρονική δύναμη της ποίησης, και με κοινή προμετωπίδα στίχους από την Οδύσσεια του Ομήρου, αλλά και ξεχωριστά −από μεν τη Λιάτζουρα, στίχους από την Σαπφώ και τον Ερωτόκριτο, από δε την Παπαγεωργίου, με στίχους από τον Λι Μπάι σε μετάφραση Γιώργου Βέη, το «Παγωτό Εσκιμώων» της Νόρμα Ντάνινγκ καθώς και το ποίημα «Χρυσάνθεμο» της Κατερίνας Λιάτζουρα− συμπεριλαμβάνουν παράλληλα και σημαντικά πραγματολογικά στοιχεία, για το πότε, πού και κάτω από ποιες συνθήκες φύτρωσαν και ευημερούν τα λουλούδια στα οποία αναφέρονται, ή το αντίθετο, κινδυνεύουν από τον άνθρωπο και την απληστία του. Ως ατομικές ποιητικές οντότητες αλλά και με επίγνωση του ανήκειν σε μια παγκόσμια κοινότητα ως ενεργά και υπεύθυνα μέλη της, αφομοιώνουν, συναιρούν ή και αυτούσια ενσωματώνουν στους στίχους τους και το μυθολογικό τους υπόβαθρο, τόσο την προσωπική τους μνήμη και αίσθηση όσο και τον σύγχρονο προβληματισμό τους για την κλιματική αλλαγή, τους πολέμους και τις αιματηρές εμφύλιες ή παγκόσμιες συρράξεις.
Εδώ, είναι σαφές ότι δεν μιλάμε για ένα εγκεφαλικό ποιητικό σύνθεμα ως αποτέλεσμα μιας ευκαιριακής ή συγκαιρινής επιθυμίας συμπόρευσης, αλλά για ένα ενδιαφέρον εγχείρημα, απόρροια και κατάληξη μιας αγαπητικής συν-δημιουργίας η οποία, ως τέτοια, αναζητά, στοχάζεται και εντέλει ποιεί πρωτότυπο έργο, άλλοτε αναπαράγοντας με ρυθμό και μέτρο μύθους γνωστούς, κι άλλοτε χτίζοντας νέους ή παραλλάσσοντας και δίνοντας άλλο νόημα σε παλαιότερους∙ ένα νόημα το οποίο, πέρα από την ποιητική και αισθητική αξία του αγγίζει ευθέως, ή και πλαγίως αλλά το ίδιο γενναία και ευθαρσώς, σύγχρονα θέματα, όπως αυτό της επαπειλούμενης εξαφάνισης των ειδών της πανίδας και της χλωρίδας, και βέβαια των ανθέων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, με τη μείωση του αριθμού και του εύρους τους να έχει ήδη επιφέρει ανυπολόγιστες συνέπειες σε όσους και όσα τον κατοικούν.
Με όχημα τις κοινές εμπειρίες ή τα ιδιαίτερα βιώματά τους, όπως και τα επινοημένα και εντέχνως διαμορφωμένα ποιητικά προσωπεία τους, οι δυο ποιήτριες φτιάχνουν ένα δικό τους σύμπαν∙ καταφύγιο, σήμα κινδύνου αλλά και ανάχωμα σ’ αυτή την επικίνδυνα και ταχύτατα διογκούμενη καταστροφή. Προς τούτο, εικόνες, σκέψεις και στοχασμοί αναφύονται, σταχυολογούνται ή μεταμορφώνονται σε στίχους λυρικούς ή στοχαστικούς∙ λαϊκές δοξασίες που έχουν περάσει στη συλλογική μνήμη μέσ’ από μουσικές, τραγούδια, παραμύθια και ιστορικά, λογοτεχνικά ή άλλα αφηγήματα, και οι οποίες έχουν ως θέμα τους ή σημείο έμπνευσης και αφόρμησης τα λουλούδια, αποτελούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και τα δικά τους σημεία αναφοράς και έμπνευσης∙ σημεία τα οποία προσφέρουν συνάμα εκείνους τους κώδικες που καθιστούν δυνατό, αντικειμενικό και ευρύτερο το ποιητικό έργο τους∙ ένα έργο το οποίο, υπό αυτή την έννοια, λειτουργεί ταυτόχρονα και ως ευεργετική δίοδος και διέξοδος, τόσο στη μεταξύ τους επικοινωνία όσο και στην επαφή του με τους αναγνώστες και ακροατές του.
Στα πιο πάνω συμβάλλουν επίσης καθοριστικά: α. οι Σημειώσεις με τις καίριες πληροφορίες που παρέχονται στον αναγνώστη, β. τα εμπνευσμένα από την ποίησή τους και επιμελημένα ειδικά για τη συλλογή τους σχέδια της Ιουλίας Μιχαλέα και γ. το ιδιαίτερα κατατοπιστικό Επίμετρο της Ευσταθίας Δήμου, ισχυροποιώντας, συμπληρώνοντας και εμπλουτίζοντας και τα τρία, το καθένα με τον δικό του τρόπο, τα ποιήματα της συλλογής. Απώτερος στόχος και των δύο ποιητριών, μέσω αυτής της πολύτροπης καταγραφής αλλά και ποιητικής μεταφοράς και μετάπλασης, να επανακτήσουν, να επαναφέρουν, να αποκαταστήσουν ή και να επανεφεύρουν μέσω της τέχνης την επαφή του ανθρώπου με το εαυτό και το περιβάλλον του.
.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΑΡΙΣΤΟΣ
CULTUREBOOK.GR 13/3/2024
Η συλλογή με τίτλο «Άνθεα, εγχώρια και εξωτικά», τής Κατερίνας Λιάτζουρα και τής Μαργαρίτας Παπαγεωργίου, αποτελεί ανατομία τού ποιητικού λόγου ως καθρέφτη γενεσιουργό με όρους φύσης, δηλαδή με όρους αυθεντικότητας. Η φύση, λοιπόν, βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των δύο δημιουργών. Και το ερώτημα το οποίο τίθεται είναι το εξής: μπορεί η φύση ν’ αποτελέσει -αυτόνομα- θεματικό μοτίβο για τη σύγχρονη ποίηση, δίχως να παρεκκλίνει στον ρομαντισμό; Την απάντηση μας τη δίνουν οι δύο ποιήτριες. Διότι δε συντάσσουν μία συλλογή βασισμένη στη φύση αυτή καθαυτή, αλλά τέμνουν τη φύση για να την αντικρίσουν με όρους πολλαπλών επιπέδων ανθρώπινης αντιστοιχίας. Εάν αποκρύψουμε τους τίτλους των ποιημάτων και τις απεικονίσεις που τα συνοδεύουν, και διαβάσει κανείς τα ποιήματα, πλάθει στη συνείδησή του την ανθρώπινη παρουσία ως καθημερινή πράξη, ενταγμένη σε ένα σύνολο οπτικών με επίκεντρο εξατομικευμένες αναφορές στον φυσικό χώρο ως αντανάκλαση της ανθρώπινης δημιουργίας. Η φύση, δηλαδή, στα ποιήματα δεν είναι το θέμα, αλλά το έναυσμα, η πρώτη ύλη, προκειμένου να μορφοποιηθεί ο χώρος και ο χρόνος, μέσω τής ατομικής πράξης σε πεδίο αναδημιουργίας, ανάπλασης και ανακατεύθυνσης. Γράφει η Κατερίνα Λιάτζουρα, «Κάποτε σπόρους ανάμειξα/με αμύγδαλα και μέλι (…) άφθαρτοι και αθάνατοι/στην ελληνική ύπαιθρο/οι χρυσαφένιοι σπόροι» και μας μεταφέρει στην αγροτική περιφέρεια στην οποία τα προϊόντα τής γης είναι παράλληλα και οι δομές μίας αισθητικής αναπαραγωγής τού εξωτερικού περιβάλλοντος χώρου.
Και ακριβώς επειδή η ίδια η φύση είναι γεμάτη αινίγματα και προσκαλεί τον άνθρωπο στις απαντήσεις που ο ίδιος θ’ αναζητήσει, προκειμένου να εφαρμόσει τα αποτελέσματά τους στη ζωή του, εμφιλοχωρούν πτυχές τής μυθολογίας ως ένα ιστορικό πρότυπο μέσω τού οποίου η ποίηση εντοπίζει τα δικά της νοήματα. Με άλλα λόγια, η φύση και ο ιστορικός χρόνος διαμορφώνουν μία ύλη τέτοια ώστε η ώσμωση πολλαπλών ποιοτήτων να μεταμορφώνει τη μυθολογία σε οδηγό τής καθημερινής ερμηνείας των πραγμάτων. Η φύση δηλαδή καθίσταται μετωπική καταγραφή των οριζουσών τής ανθρώπινης ύπαρξης με όρους απώλειας. Ο Χριστός, στη θρησκευτική του διάσταση, εντάσσεται εντός των ορίων τής άνθισης των συνθετικών εκείνων μορφών που τον θηλάζουν με την προοπτική τής υπομονής ενός μαρτυρίου που εκκολάπτεται ήδη από τη γέννησή του, και η Κατερίνα Λιάτζουρα μεταθέτει την ευθύνη στην ίδια τη φύση, ως προμετωπίδα μίας πορείας δεδομένης, με αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της. «Γαϊδουρινά τ’ αγκάθια των συμβόλων είναι/Γαϊδουρινή κι η υπομονή τού Βρέφους» υπογραμμίζει και αυτομάτως μάς μεταφέρει την εικόνα όχι τής σταύρωσης, αλλά τής μεταχρονικής αφετηρίας ως έναυσμα εμβάθυνσης στον πυρήνα τής φύσης, δηλαδή σε αυτόν τής αφαίρεσης. Αφαιρεί η ποιήτρια το συμβάν για να προσδώσει εκ νέου στη φύση τον απολεσμένο της χαρακτήρα, ενταγμένο σε μία ερωτική απόληξη με φόντο την ανατροπή των παραδοσιακών ερμηνειών και την ανάδειξη σειράς νέων προτάσεων που έχουν ως κέντρο τους διονυσιακές εορτές και εκφάνσεις. Διαβάζουμε στο ποίημα με τίτλο «Αστράκι», «αστράκια δεν πρόκειται να δεις/παρά μόνο σαν γυρίσεις/τον κόσμο τούμπαλιν/με μπόλικο κρασί/και λίγη φαντασία». Η ποίηση στο σημείο αυτό μεταθέτει την πραγματικότητα, μέσω τής φύσης, στην ενδοχώρα των ανθρώπινων υποστάσεων, όπως αυτή εμφανίζεται στην επιφάνεια των αισθήσεων. Αισθήσεις τις οποίες το εκάστοτε δρων υποκείμενο εκμαιεύει από τις υπάρχουσες συνθήκες που συναντά στη φύση, και όντας προϊόν αυτής και ο ίδιος μεταπλάθει τον εαυτόν του σε μία συνειρμική σχέση.
Τί κι αν, λοιπόν, μαδάμε μαργαρίτες στο ίδιο ερώτημα κάθε φορά; Οι λέξεις αποδίδουν όχι τις εικόνες που τεχνητά προσαρμόζουν σε αντιστοιχία, αλλά την πραγματικότητα που η αυθεντικότητα της ύπαρξης μεταδίδει, αυτήν την ίδια πραγματικότητα που μέσω τού ποιητικού λόγου αποκτά ουσία και περιεχόμενο, ταυτότητα και κατεύθυνση. Αυτή η ταυτότητα συνοδεύει γιορτές και ενθουσιώδη συναπαντήματα, μελωδικές νότες που κινούνται παράλληλα με το άνθισμα της φύσης, όταν η τελευταία γεννιέται ξανά και ξανά σ’ έναν κύκλο ζωής και θανάτου. Πράγματι, η φύση στην ποίηση της Κατερίνας Λιάτζουρα είναι ενταγμένη σε έναν κύκλο γένεσης και θανάτου με την έννοια ότι κάθε εποχή φέρει τα δικά της γνωρίσματα, διακριτά με τέτοιον τρόπο ώστε κάθε έκφανση της φύσης ν’ αποτελεί συνδαιτημόνα μιας πορείας αλλεπάλληλων εναλλαγών, δίχως αρχή και τέλος, καθώς η ζωή και ο θάνατος της φύσης εναλλάσσεται με τη ζωή και τον θάνατο των προϊόντων της, όπως ο άνθρωπος.
Από την άλλη πλευρά, η ποίηση της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου έχει έντονα τα σημεία τής σωματικής διάταξης. Το σώμα λειτουργεί ως προέκταση της φύσης και πάνω του συμβολοποιείται η επέκταση της φυσικής τάξης. Αυτή η τάξη δημιουργεί έναν κώδικα επικοινωνίας. Έναν κώδικα ο οποίος μεταδίδει όχι απλά εικόνες, αλλά ακόμη περισσότερο νοήματα. Τα νοήματα αυτά δεν εγκλωβίζονται στη φυσική αρχή, αλλά υπερβαίνουν τον φυσικό κλοιό για ν’ αυτονομηθούν στην ανθρώπινη υπόσταση. Γράφει χαρακτηριστικά, «Θα φτάσουμε τον ήλιο/βγάζοντας τη γλώσσα/στηλώνοντας το πόδι/χτυπώντας το στήθος/κραυγάζοντας δυνατά/γουρλώνοντας το μάτι/τραγουδώντας, ξεφυσώντας/σ’ ένα μεγάλο Χάκα», και ταυτόχρονα στρέφει το ενδιαφέρον από την άρνηση στη νέα θέση, σε μία διαλεκτική σχέση στην οποία σχηματοποιεί το «παρόν» εντοπίζοντας τους ακρογωνιαίους λίθους τού μέλλοντος στη δημιουργία τού νέου ανθρώπου, που ολοένα θα ομοιάζει στη φύση τής αυθεντικής πρώτης αρχής. Μία νέα πραγματικότητα η οποία δε γνωρίζει σύνορα. Εξάλλου, η φύση η ίδια δε γνωρίζει σύνορα. Από το Θιβέτ έως την Αίγυπτο και από την Ινδία έως την Περσία και την Ελλάδα, η ποιήτρια εντοπίζει το πλαίσιο στο οποίο το «αύριο» γνωρίζει τον εαυτόν του. Αυτό το «αύριο» είναι το «εγώ» τής δημιουργού σε χρόνο ενεστώτα. Ο άνθρωπος είναι η απάντηση στο ερώτημα που η φύση θέτει.
Αυτή η γένεση επιβάλλει εκ των πραγμάτων την αποσύνθεση του ατόμου έως ότου η νέα μορφή αποκτήσει τα στοιχεία εκείνα τής αυθεντικότητας που υπολείπονται στον παρόντα χρόνο, αυτόν της αλλοτρίωσης. «Σαν τους κόκκους τού κακάου/σαν τους διδύμους στον λαβύρινθο/κι εγώ να ζυμωθώ, ν’ αποξηραθώ/ να καρβουνιστώ/ν’ αλεστώ/και να χυθώ στον ποταμό, σαν δυο ψάρια ν’ αναγεννηθώ» γράφει και ο εξωτερικός κόσμος προσλαμβάνει τη μορφή που η ποίηση δίνει, δίχως προϋποθέσεις. Αντικρίζει τη ζωή ως αυτό που είναι στην πρώτη της μορφή, δηλαδή ως σώμα δίχως ταυτότητα, ως πρόσωπο δίχως όνομα. Η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου εμβαθύνει στις λέξεις για να εισπράξει εικόνες, τέμνει τον χρόνο κάθετα για να επαναφέρει τη χρονική απόσταση από την πρωτόγονη κατάσταση έως την πολιτική κατάσταση, για να στηρίξει την αναμόρφωση όπως τα παιδιά τού ήλιου και τής γης μαζί με τη φύση, όλοι στο ίδιο σύμπαν ανανέωσης και αναγέννησης. Η ουσία τής ζωής και τού κόσμου ενυπάρχει στη δύναμη που εμπνέει, η φύση ως χρόνια καλλιέργεια ανταμώνει με τις παραδόσεις τόπων και τοπίων, με τις ηθικές και ιδεολογικές αναφορές, σε ένα φάσμα μικροϊστοριών οι αφηγήσεις των οποίων γεφυρώνουν τον χρόνο και τη χωρική απόσταση από το εκάστοτε «σήμερα». Η δημιουργός, ως ηθοποιός επί σκηνής, είναι το φυτό μέσα από τα χείλη τού οποίου προβάλλονται αυτές οι ιστορίες με ανθρώπινο προσωπείο, προσωπείο ακριβώς επειδή ποτέ τα ίδια τα άνθη δεν αρνούνται τη φύση τους, αλλά υποδύονται πτυχές μίας εξωτερίκευσης με γνώμονα την ανταπόδοση. Άνθρωπος και φύση κινούνται σε παράλληλες τροχιές, με τη γυναίκα ειδικότερα να αποκτά επαναστατικά γνωρίσματα, γνωρίσματα αντοχής και αποφασιστικότητας στη διαπάλη των καιρών, διαπάλη που καταλήγει συνήθως στην ήττα και τη διάψευση. Μετά από κάθε ήττα εκείνο το οποίο μένει ζωντανό είναι η φύση ως επαναθεμελίωση της έννοιας της υπόσχεσης για μία νέα πορεία των πραγμάτων προς την αλήθεια.
Και οι δύο ποιήτριες εντοπίζουν έναν κοινό παρονομαστή στη φύση: αυτόν του ανθρώπου, του ανθρώπου είτε ως ιδιότητα με γλωσσικά και εκφραστικά μέσα υποστασιοποίησης αυτής, είτε ως, σε πρώτο πρόσωπο, αντιγραφή μίας πρακτικής που ενσαρκώνει την ανάγκη για γνώση και αλήθεια των πραγμάτων. Όσο κι αν διαφοροποιούνται σε επίπεδο έκφρασης και θεματικής αναφοράς, άλλο τόσο συναντιόνται στην τοποθέτηση της αυθεντικότητας της φύσης στον πυρήνα τής ίδιας τής γνώσης και τής ίδιας τής αλήθειας.
.