ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΥΛΙΔΗΣ

Αφήστε ένα Σχόλιο / ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΠΟΙΗΣΗ / Από Ανδρέας Καρακόκκινος

Ο Βασίλης Παυλίδης γεννήθηκε τον Μάιο του 1979 στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία αλλά και στην Μεγάλη Βρετανία. Ζει κι εργάζεται στην πόλη του. Το ΙΔΙΟΛΕΚΤΟ, η πρώτη του συλλογή ποιημάτων, εκδόθηκε το 2010. Έκτοτε επέλεξε να δημοσιεύσει ελάχιστα νέα ποιήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το 2019 εκδίδεται το ΕΓΓΡΑΜΜΑ (Εκδόσεις Αρμός) η δεύτερη ποιητική συλλογή του.

ΕΓΓΡΑΜΜΑ (2019)

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2015

Πόλη που ζεις βουβά, αμήχανα τον θάνατό σου
Των ανθρώπων οι αγάπες
Στοιβάζονται σε κάθε ζεστή από τη χρήση γωνιά
Κάθε μέρα ένα βήμα προς το τέλος
Μοίρα κοινή με το άμοιρο κοινό σου
Μήπως ο θάνατος δεν είναι για σένα;
Εσύ χάιδεψες κάθε έρωτα την ανάσα
Εσύ ποτίστηκες με κάθε αποχαιρετισμού το δάκρυ
Εσύ παρηγόρησες κάθε μοναξιάς την παραίτηση
Μήπως το τέλος δεν είναι για σένα;
Με υπομονή αγκάλιασες κάθε προσπάθεια
Να διεκδικήσουμε ύπαρξη στη δική σου ανυπαρξία
Το μέλλον σου ήρθε τώρα
Δεν το περίμενες
Μα για το μέλλον δεν είναι ποτέ νωρίς
Δεν είναι ποτέ αργά
Πόλη που και τη δική μου λαθραία ζωή δέχτηκες
Σου απευθύνομαι
Σου υποκλίνομαι

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Θάλασσα κόκκινη
Ακυμάτιστη
Απροσχημάτιστη
Το σχήμα της
Από ελπίδα και ζωή στην επιφάνεια
Από αίμα και θάνατο στον βυθό

Με τη μνήμη στο βλέμμα
Με την ορμή στο στόμα
Με την οργή στα χέρια
Με τον φόβο στα σπλάχνα

Αυτά τα μάτια της φωτιάς
Της στάχτης
Η καλύτερη στάχτη στα μάτια μας

ΕΚΕΙ

Να μην ακούγεται τίποτα
Από τη μια άκρη του τόπου ως την άλλη
Οι φωνές ας σωπάσουν
Οι ήχοι της ζωής ας πάψουν
Να μην είναι ζωντανός Θεός
Νεκρός άνθρωπος
Να κυλήσει η αιώνια στιγμή
Να τεθεί η παντοτινή ερώτηση
Του θανάτου που επιλέξαμε η υποβλητική σιωπή
Ας γίνει πεδίο θυσίας της θλιβερής καθημερινότητάς μας
Ας γίνει ορίζοντας πτήσης προς το ανέγγιχτο φως του ενός
Του καθενός
Κι αναγνωρίζοντας εκεί την πνοή μου
Πλάι στο αργό ποτάμι των σταυρών
Καταργώντας εκεί τον εαυτό μου
Στον βωμό που έχτισε το συνεχές του κόσμου
Εκεί να σε βρω
Να περπατάς
Να ρωτάς
Να δακρύζεις
Να είσαι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΛΗ

Ο νοσηρός βιασμός της ομορφιάς
Η οριστική θανάτωση της ψυχής
Έργο εγωτικό
Κι η αγάπη;
Χωρίς σταματημό η επίκληση
Σπάνια η υπόκλιση

Γέμισε ο τόπος αλλιώτικη ζωή
Κάτεργο ερωτικό
Μικρός που είναι ο κόσμος!
Ρώτα τους αιώνες

Πρόγονος του Θεού ο άνθρωπος
Πάρεργο ενωτικό
Προσκυνώ

ΑΝΤΙΘΕΤΑ

Άγνωρος τόπος η ζωή
Παζλ αταίριαστο
Και το γένος των ανθρώπων
Απαρηγόρητο

Αν περπατήσεις
Την αντίθετη μεριά του δρόμου
Έχεις κάτι να του συγχωρήσεις
Του χρόνου που πίσω σβήνει

ΕΜΕΙΝΑΝ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ

Ταξίδια αρχινισμένα στου φόβου τη μήτρα
Γέννησαν άφοβα μωρά
Τελάληδες μόνο του ναι του τώρα του εδώ
Ταξίδια αρχινισμένα στης επιθυμίας το νου
Εκτροχιάστηκαν στην αποκάλυψη του προορισμού
Που έπλασε η ανάγκη
Ταξίδια αρχινισμένα στου ονείρου τα βολικά σύννεφα
Γκρεμοτσακίστηκαν στου Έρωτα
Την κυρίαρχη επιβολή
Ταξίδια αρχινισμένα στης σοβαρότητας τη σύμβαση
Υποτάχθηκαν με παιδική χαρά
Στου βίου το αέναο παιχνίδι
Ταξίδια αρχινισμένα αλλού
Σ’ ενός δικού μα ξένου την ουτοπία
Ματαιώθηκαν στον τόπο τον δικό μου
Του καθενός τον τόπο
Τον τόπο όλων

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Ήταν σε κάθε ουρανό η μορφή σου
Από την πρώτη μου γέννηση ως την τελευταία
Ήταν σε κάθε σταγόνα γάλα που βύζαξα
Το γυμνό, δίκαιο χαμόγελό σου
Ήταν σε κάθε δάκρυ εκεί το χέρι σου
Άλλοτε χώμα να το φυλάξει
Άλλοτε ήλιος να το αναστήσει
Ήταν σε κάθε άγγιγμα ανέμου
Η δική σου πνοή
Η δική σου φωνή
Ήταν σε κάθε τέλος εκεί
Το υγρό σου βλέμμα ν’ ανθίζει
Να δείχνει ταξίδι άλλο
Ταξίδι νέο
Ήταν σε κάθε αρχή εκεί
Το άφημα στην εξουσία
Που μόνο η απουσία σου μπορούσε ν’ ασκεί
Μόνο
Ήταν σε κάθε σκοτάδι συνεπής ο ερχομός σου
Ήταν σε κάθε φως συνεπέστερος ο αποχαιρετισμός σου

ΔΙΑΙΡΕΣΕΙΣ

Τείχη υψώνονται
Στων καιρών το γύρισμα
Κι αν ξέρεις πες
Ποιοι αληθινά οι μέσα
Και ποιοι άραγε οι έξω

Ρήγματα βαθαίνουν
Στης Ιστορίας την κλειστή στροφή
Κι αφού ξέρεις πες
Ποιοι τον ουρανό κοιτούν
Και ποιοι άραγε τον βούρκο

Ως ξεχωριστός
Τον κόσμο χώρισες

ΜΑΖΙ

Έλα να χτίσουμε μαζί
Μα μόνος ο καθένας
Το μέλλον που θα μας διαψεύσει
Ας μην είμαστε λιγόψυχοι
Μπορούμε
Ανυποψίαστοι
Ανεύθυνοι
Αθώοι
Να φτιάξουμε με τα χέρια μας
Ένα μέλλον
Τέλειο λιποτάκτη

ΠΡΟΑΓΓΕΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

Όταν τα καταφέρω θα γράψω ένα ποίημα
Χωρίς επίθετα στον λόγο
Που άνευ λόγου επιθετικό το καθιστούν
Στις γραμμές του δε θα εκτελούνται μεταφορές
Η συμβολή των συμβολισμών ανύπαρκτη
Όταν τα καταφέρω θα γράψω ένα ποίημα
Που θα βάλει κατά των υπερβολών
Θ’ αγορεύει ειλικρινά για άλλους
Δε θ’ αλληγορεί για τον αυτάρεσκο δημιουργό του
Χωρίς ανούσιες ρίμες
Μόνο ουσιαστικά και ρήματα
Δίχως τελείες και κορυφαίο τέλος
Μα με αρχή και ατέλειες
Με σχήματα λόγου που δε θ’ ασχημονούν αλόγιστα
Θα γράψω ένα ποίημα όταν τα καταφέρω
Αν τα καταφέρω

ΙΔΙΟΛΕΚΤΟ (2010)

ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ

Η ομορφιά σου αλαζονεία.
Η ευτυχία σου υπεροψία.
Το ξέχασες;
Σε άνθρωπο λογοδοτείς.

ΘΥΣΙΑ

Το πρελούδιο της θυσίας σου
ήταν ο παραδομένος σου έρωτας.
Κι εγώ απολάμβανα τόσο την άγνοιά μου.
Μόνο αυτό.

ΛΕΥΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Αντίπαλός μου πάντα η λευκή σελίδα.
Ξέρω πως της αξίζουν άλλες λέξεις,
άλλα νοήματα, άλλη τέχνη.
Ξέρω πως της αξίζει μεγαλύτερο βάσανο,
περισσότερη αλήθεια.
Πόνος που δεν υποφέρεται
η αδυναμία μου ν’ ανταποκριθώ
στις δικαιολογημένες της απαιτήσεις.
Ανάξιος να διαβάσω τι μου γυρεύει
ακόμα και μια λευκή σελίδα.

ΜΕΡΕΣ ΓΙΟΡΤΗΣ

Αυτές τις γιορτινές μέρες θα χάνω ό,τι μπορώ,
σας δίνω το λόγο μου.
Θα δώσω χρήματα σε κάθε επαίτη
που θα με πλησιάσει
Θα αγοράσω άχρηστα αντικείμενα από κάθε πλανόδιο
που στοχεύει κυρίως στον οίκτο μου
Θα συνδράμω κάθε φιλόπτωχη πρωτοβουλία της εκκλησίας
Θα συνεισφέρω σε κάθε φιλανθρωπική εκδήλωση
που θα οργανώσουν αυτοί που ευθύνονται
για την εξαθλίωση.
Σας δίνω το λόγο μου, θα κάνω ό,τι μπορώ
για να είναι αποδοτικά όλα αυτά τα επαγγέλματα.
Θα κάνω ό,τι μπορώ για να μην αλλάξει το παραμικρό,
σας δίνω το λόγο μου.

ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ

Μου είπες
ξέρεις κάτι,
εγώ είμαι ποιητής.
Κι αν αυτό σου φαίνεται μεγάλο ή πολύ,
δεν το εννοούσα έτσι.
Κι αν σου φαίνεται μικρό ή λίγο,
ούτε έτσι το εννοούσα.

ΠΑΤΡΙΚΟ ΣΠΙΤΙ

Μέρες τώρα περνάω από το πατρικό σπίτι.
Ν’ ακούσω τη φωνή σου και να γυρίσω να σε κοιτάξω.
Να σε δω και να πάρω σιγουριά απ’ την κουβέντα σου.
Δεν αναγνωρίζω αυτή την πόρτα.
Δε θυμάμαι ούτε εκατοστό του σπιτιού.
Μόνο εσένα θυμάμαι να είσαι όλη του η ύπαρξη.
Αν εκεί που είσαι δε χρειάζεται να ξοδεύεις ζωή,
δώσε λίγη σ’ εμένα που μου τελειώνει.
Θα έρθω. Μόνο να παίξω λίγο ακόμα, μαμά.
Λίγο ακόμα…

ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ

Σε ξεγέλασε η σιωπή.
Σου υποσχέθηκε μια απάντηση για κάθε ερώτηση.
Σε ξεγέλασε η σιωπή.
Υποδύθηκε τη σοφή.

ΣΤΟΙΧΗΜΑ

Πάει το στοίχημα.
Ποντάρω το μηδέν μου ολόκληρο.
Είναι ό,τι έχω.
Ποντάρω στο κόκκινο της ζωής
στο μαύρο του θανάτου.
Πενήντα πενήντα η νίκη μου.
Κι η ήττα μου άλλα τόσα.
Δεν έχει πισωγύρισμα, το ποντάρισμα έκλεισε.
Μα τι ανόητος,
Δεν υπάρχει νίκη ούτε ήττα.
Μόνο ζωή υπάρχει.
Μόνο ζωή ως το θάνατο.
Μόνο ζωή.
Ήμουν ποτέ εδώ;
Αν ήμουν, θα το θυμόμουν;
Αν ήμουν… θα το θυμόμουν.

ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ

μνήμη Κ.Γ. Καρυωτάκη

Για σένα που δε χειροκροτήθηκες ποτέ, ποιητή.
Δεν τα πήγες καθόλου άσχημα,
για την ακρίβεια τα κατάφερες.
Αλλά οι συμπτώσεις δεν ήταν με το μέρος σου.
Αλήθεια, μια σύμπτωση, μια συγκυρία, είναι αρκετή;
Για σένα, τρυφερέ ποιητή,
που δεν ήσουν τίποτα λιγότερο
ούτε για μια στιγμή.
Το ξέρεις.
Κι εγώ το ξέρω.
Μη βασανίζεσαι.
Ήσουν το θεμέλιο,
μα όλοι θυμούνται και θαυμάζουν το οικοδόμημα.
Ζήλεψες, μα περισσότερο καμάρωσες.
Για σένα, ποιητή της αλήθειας,
που και για μένα έκλαψες,
πριν ακόμα γεννηθώ.

ΤΡΕΜΩ

Δώσε μου ένα χθες,
για να κρυφτώ από το αδυσώπητο σήμερα.
Τρέμω.
Δάνεισέ μου μία μνήμη
για να παραιτηθώ από το αμείλικτο όνειρο .
Τρέμω.
Χάρισέ μου έναν θάνατο
για να απαλλαχθώ από την ανελέητη ζωή μου.
Τρέμω.

ΧΑΜΟΓΕΛΑ

Μόνο το δικό σου χαμόγελο.
Μόνο αυτό γνωρίζω.
Κι όλα τα υπόλοιπα χαμόγελα γιατί υπάρχουν;
Με ποιο δικαίωμα τα έχω ξεχάσει;
Φαίνονται αληθινά, είναι αληθινά.
Να μ’ αγαπούν δείχνουν.
Αυτά τα χαμόγελα ήταν πάντα εδώ.
Όταν το δικό σου έλειπε.
Όμως μόνο το δικό σου γνωρίζω.
Το ξέρω, το ήξερα πάντα, από πριν.
Πόσο άδικο, πόσο αληθινό.
Θα φύγει για πάντα το χαμόγελο σου.
Θα μείνουν τα υπόλοιπα, θα μείνουν για πάντα.
Πόσο δίκαιο, πόσο αληθινό.

ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ

Όχι, δεν έχω την απαίτηση να με περιμένετε.
Πηγαίνω να δω ένα πεύκο
που μόνο από περιγραφές ποιητών γνωρίζω.
Σε κάποιο τόπο σκοτεινό και άγνωστο.
Καθόλου μακρινό.
Εδώ είναι, ακριβώς εδώ, δε θα μετακινηθώ.
Όμως δεν ξέρω αν θα γυρίσω.
Τι να περιμένετε λοιπόν;

ΒΙΑ

Βία η επιβαλλόμενη άγνοια.
Βία και η ηθελημένη άγνοια.
Βία η υποχρεωτική εξομοίωση.
Βία και η συνειδητή εξομοίωση.
Βία η έλλειψη διλημμάτων.
Βία και η ψευδαίσθηση ελεγχόμενων διλημμάτων.
Βία κάθε εξάρτηση.
Βίαιη η απεξάρτηση.
Αβίαστος μόνο ο φόβος.
Βιασμός η ανελευθερία.
Βιασμός η ανελευθερία που ελεύθερα επέλεξες.
Βία στο τέλος, ακόμα και η αγάπη κάθε είδους.
Αγάπη που γίνεται βία.
Και μετά…
Η βία είναι αγάπη.

ΟΦΕΙΛΗ

Έχεις πολλά να πεις.
Υπάρχουν όλα στο μυαλό σου με σαφήνεια.
Θέλεις να τα πεις
για να τ’ ακούσεις εσύ πριν απ’ όλους.
Να πειστείς.
Να πιστέψεις.

Άργησες.
Μόνο η συγγνώμη αρμόζει πια.
Όφειλες να έχεις μιλήσει.
Τώρα οφείλεις μόνο να ζητήσεις συγγνώμη.

III

Μα ούτε αυτό μπορείς πλέον να ξεστομίσεις.
Τόσος φόβος.
Φόβος αυθεντικός, αν και επίκτητος,
προέκταση της ψυχής
και του προεπιλεγμένου μέλλοντος σου.
Και είσαι αυτός αποκλειστικά πλέον.
Αυτός που έχει να πει, χρωστάει να πει,
αλλά φοβάται,
δε μιλάει.

Ι V

Δεν είσαι θύμα, θύτης είσαι.
Φταις.
Ασυνεπής και μικρός
στη μοναδική σου αληθινή ευθύνη.
Προδοσία όσων περιμένουν
έστω το στοιχειώδες από σένα.

Ψέματα λοιπόν.
Ούτε η συγγνώμη έχει πλέον θέση.
Είναι λίγη, τίποτα.
Τελικά καλώς δε μιλάς, πολύ καλώς.

Ή

Φορές, έφευγες πριν.
Έφευγες πριν την ώρα της φυγής.
Έφευγες πριν την ώρα της φυγής των άλλων.
Ρομαντικός ή κυνικός;
Σοφός ή δειλός;
Φορές άλλες, έφευγες μετά.
Έφευγες μετά την ώρα της φυγής.
Έφευγες μετά την ώρα της φυγής των άλλων.
Ρομαντικός ή κυνικός;
Σοφός ή δειλός;
Τη φορά αυτή δε θα φύγεις.
Ρομαντικός ή κυνικός,
Σοφός ή δειλός,
τη φορά αυτή δεν υπάρχει η ώρα της φυγής.

17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2009

Σαν σήμερα αποφάσισαν οι νέοι.
Ένας ένας προσερχόταν, και δύο μαζί και τρεις.
Παρέες. Και όλοι μια παρέα.
Με αγωνία, με λαχτάρα,
με φοβισμένη κρυμμένη χαρά.
Για τον ίδιο λόγο όλοι.
Για τον κοινό στόχο που κανείς δεν προπαγάνδισε.

Και σήμερα έρχονται ένας ένας στην πλατεία
για ν’ ακούσουν.
Και άλλοι δύο ή τρεις.
Παρέες. Και όλοι μια παρέα.
Σήμερα όμως δεν αποφασίζουν οι νέοι.
Και έχουν κυρίαρχη θέση
και η αγωνία και η λαχτάρα
και η φοβισμένη κρυμμένη χαρά.
Και έρχεται ο καθένας για το δικό του λόγο.
Γιατί τους έπεισαν ότι έρχονται μόνοι και μόνοι φεύγουν.
Όμως τους απέκρυψαν πως όλο τον ενδιάμεσο χρόνο
είμαστε όλοι μαζί, κανένας μόνος.

Είναι σχεδόν μεταφυσικό.
Μοιάζουν να ξέρουν με ακρίβεια το μέλλον που τους
περιμένει
και μόνο σκόρπιες ιστορίες, νότες και λέξεις για τότε.
Ναι…
Ξέρουν ακριβώς πού πηγαίνουν
και αρνούνται πεισματικά να μάθουν
τι τους έφερε ως εδώ.

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΛΕΞΗΣ

Ψάχνω το αντίθετο του αβίαστου.
Ποια λέξη είναι η αντίθετη της λέξης «αβίαστο»
Πώς λέγεται ο αντίθετος του αβίαστου έρωτα;
Η αντίθετη της αβίαστης ζωής;
Ό,τι βλέπω γύρω μου,
ό,τι απολαμβάνω αυτάρεσκα κάθε στιγμή
είναι το αντίθετο του αβίαστου,
μα δεν ξέρω τη λέξη.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

ΕΓΓΡΑΜΜΑ

ΛΙΛΙΑ ΤΣΟΥΒΑ

LITERATURE.GR 12/7/2020

Το ποιητικό Έγγραμμα του Βασίλη Παυλίδη

Όρθιοι και μόνοι μέσα στη φοβερή ερημιά του πλήθους

Έγγραμμα ονομάζει την ποιητική του συλλογή ο Βασίλης Παυλίδης (Αρμός, 2019). Ο όρος επινοήθηκε από τον γερμανό μελετητή Richard Wolfgang Semon (1859-1918) και σημαίνει το φυσικό αποτύπωμα στον εγκέφαλο, που αποτελεί το υπόβαθρο της μνήμης (έγγραμμα, engram). Σύμφωνα με τον Semon, οι μνήμες αντιπροσωπεύονται στον εγκέφαλο μέσω του νόμου της εγγραφής (engraphy). Τα ερεθίσματα της εμπειρίας αφήνουν συνδεδεμένα συμπλέγματα αποτυπωμάτων που συνιστούν την κατάσταση αποθήκευσης της μνήμης.
Ο Βασίλης Παυλίδης στο Έγγραμμα εκθέτει τα δικά του μνημονικά αποτυπώματα, προϊόντα των προσωπικών του εμπειριών. Η θεματική αφορά τη Θεσσαλονίκη, τον έρωτα, αλλά κυρίως υπαρξιακά και κοινωνικά ζητήματα, όπως η ανεργία, οι άστεγοι, οι πρόσφυγες, η ανανθρωπιά, όπως την ονομάζει.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Βασίλης Παυλίδης δουλεύει τις λέξεις, το πρωταρχικό υλικό της ποίησης, είναι ιδιόμορφος. Η ένταση υπάρχει στη γλώσσα. Όμως επιτυγχάνεται με λόγο αψιμυθίωτο, επαναλήψεις, διασκελισμούς, οξύτερο βάδισμα του στίχου και διαρκή γλωσσικά παιχνίδια.

Οι στίχοι διαμορφώνονται μέσα από την πολυσημία των λέξεων και τη δεξιοτεχνική χρήση της γλώσσας. Συχνά είναι ολιγόλογοι. Πολλές φορές απαρτίζονται από ένα μόνον επίθετο, συνήθως με το στερητικό άλφα (άστεγος, ανέστιος, άγνωστος, ανάνθρωπος). Ο ίδιος ο ποιητής, στο ποίημα Προάγγελος ποιήματος, δηλώνει την πίστη του σε έναν λόγο χωρίς ανούσιες ρίμες, με αρχή και με ατέλειες, ενώ επιμένει στην απόπειρα, όχι στην ιδιότητα του ποιητή.

Προάγγελος ποιήματος

Ο Τέλλος Άγρας πίστευε πως «το επίθετο είναι, κατά τα 4/5, το κανονικό και αναπόσπαστο τμήμα της εκφράσεως του ανθρώπου».[i] Ο Βασίλης Παυλίδης χρησιμοποιεί το επίθετο, είτε ως κατηγορούμενο, είτε στη θέση του επιθετικού προσδιορισμού, για να προσδώσει ιδιότητες. Ο στίχος με το επίθετο χρωματίζεται. Το κλίμα που δημιουργεί στο Έγγραμμα είναι αυτό της μοναξιάς, της μελαγχολίας, της έλλειψης, αλλά και του φιλοσοφημένου στοχασμού, με τη στυφή γεύση της ειρωνείας, του σαρκασμού.

Οι ποιητικοί στοχασμοί συνιστούν κινηματογραφικά στιγμιότυπα της ζωής της πόλης και των αντιθέσεών της. Αφορούν επίσης τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, που κατέληξαν καταναλωτισμός και θεαθήναι. Παράλληλα, καταγράφουν τη μοναξιά, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες, την καθημερινή πάλη των ανθρώπων, την ενηλικίωση.

Ενηλικίωση

‘’Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημιά του πλήθους’’

Στάθηκε όρθιος
Μπρος στην άδεια θάλασσα

Τότε

Αντίκρισε τη δική του φωνή
Πρώτη φορά

Έκλαψε
Έκλαψε
Έκλαψε

Κι η θάλασσα πλημμύρισε
Βυθούς κι Ορίζοντες
Καράβια του Οδυσσέα
Μόνο της φυγής καράβια
Νησιά ξερές σταγόνες
Φεγγάρια αυτόφωτα
Σειρήνες
Μισές γυναίκες μισές κορίτσια

Τώρα

Με τη δική του φωνή
Μπρος στη γεμάτη θάλασσα

Στάθηκε όρθιος

Πρώτη φορά

Οι εγγραφές της μνήμης στη συλλογή του Βασίλη Παυλίδη αποτυπώνονται με αστιξία, ενίοτε με γλώσσα επιστημονική (όρους μαθηματικούς), αλλά κυρίως με ευφυείς λεκτικούς συνειρμούς. Ποίηση κοινωνικής και υπαρξιακής κυρίως έμπνευσης το Έγγραμμα, χαρακτηρίζεται από λεκτική και περιγραφική ακρίβεια. Ο συναισθηματισμός κρύβεται μέσα στα έντονα ρήματα και τα επίθετα που δείχνουν στέρηση, αλλά και μέσα στις παραστατικές εικόνες, ενώ ο στίχος διακρίνεται για τις δυνατές κορυφώσεις του στο τέλος.

Παράδειγμα ακριβούς λεκτικής διατύπωσης είναι το ποίημα Πρόσφυγες. Με τέσσερα εμπρόθετα (με τη μνήμη, με την ορμή, με την οργή, με τον φόβο), ο ποιητής διατυπώνει καίρια το δράμα των προσφύγων.

Πρόσφυγες

Θάλασσα κόκκινη
Ακυμάτιστη
Απροσχημάτιστη
Το σχήμα της
Από ελπίδα και ζωή στην επιφάνεια
Από αίμα και θάνατο στο βυθό

Με τη μνήμη στο βλέμμα
Με την ορμή στο στόμα
Με την οργή στα χέρια
Με τον φόβο στα σπλάχνα

Αυτά τα μάτια της φωτιάς
Της στάχτης
Η καλύτερη στάχτη στα μάτια μας

Οι στίχοι, παρότι συχνά εκφράζουν στατικές καταστάσεις, είναι δυναμικοί. Ο ρυθμός εξασφαλίζεται μέσα από ρυθμικές μονάδες που επαναλαμβάνονται. Μέσα από φαινόμενα παραλληλισμού και γραμματοσυντακτικές αντιστοιχίες ή μέσα από τη διάταξη των όγκων του λόγου, με την αίσθηση της επανάληψης που δημιουργεί.

Στο χέρι σου είναι

Εμφανίστηκαν με τον καιρό τα απλωμένα χέρια
Που κοιτάνε
Που ζητάνε
Που ρωτάνε
Που δε βαστάνε πια
Που δεν κρατάνε γερά
Που ραγίζουν τα βλέμματα
Που τσακίζουν τα βήματα
Που ανοίγουν την απόσταση από άνθρωπο σε άνθρωπο

Εξαφανίστηκαν καιρό τα απλωμένα χέρια
Που αγκαλιάζουν γενναιόδωρα
Που χαϊδεύουν ανυποψίαστα
Που δείχνουν το φεγγάρι
Που δείχνουν τον δρόμο
Που χορεύουν ανασαίνοντας
Που ανασαίνουν σμίγοντας
Που σβήνουν την απόσταση από άνθρωπο σε άνθρωπο

Ο έρωτας στο Έγγραμμα βρίσκεται ανάμεσα σε δειλά αποσιωπητικά, σε παραπλανητικές τελείες. Έμεινε όρθιο μόνο το ερωτηματικό. Όμως:

C’ est la vie

Απαντήσεις κλισέ
Σε
Ερωτήσεις σικέ
Σε
Καθημερινότητα προκάτ

Ζωή δισύλλαβη
Έντονη στη λήγουσα
Άτονη και λήγουσα

Ο Βασίλης Παυλίδης στην ποιητική του συλλογή Έγγραμμα θίγει με ευαισθησία τα κακώς κείμενα των ημερών μας. Έχοντας συναίσθηση των καταστάσεων, απευθύνει έκκληση στον άνθρωπο. Δίνει βαρύτητα στη συνειδητοποίηση και την προσωπική προσπάθεια. Οι λέξεις του περιέχουν το αίσθημα της αγωνίας και της αιδούς.

Λογοτεχνία είναι η ρηματική τέχνη, είχε πει ο Jacobson. Λογοτεχνία είναι η τέχνη των λέξεων, είχε πει ο Todorov.

Λογοτεχνία είναι η τέχνη της γλώσσας. Και ο Βασίλης Παυλίδης δημιουργεί ποίηση με γλώσσα εντελώς προσωπική και ενδιαφέρουσα, ενώ δηλώνει Παρών στις κοινωνικές αλλαγές και τους πολιτικούς μετασχηματισμούς.

Ο κόσμος μου ’πες
Δεν αλλάζει
Μ’ αν αλλάζει
Θέλω να ’μαι ’κει

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΚΙΤΣΗ

VAKXIKON.GR Οκτώβριος 2019

Πατρίδα
Η γλώσσα στην οποία αισθάνεσαι
Η γλώσσα στην οποία σιωπάς

Από τον τίτλο κιόλας της ποιητικής συλλογής ο αναγνώστης υποψιάζεται πως έχει να κάνει με την εγγραφή ή την αποτύπωση εννοιών κι εικόνων. Με το πέρας ωστόσο της ανάγνωσης βεβαιώνεται πως ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφονται όλα τα ποιήματα της συλλογής είναι η μνήμη. Όταν ο εξελικτικός βιολόγος Richard Wolfgang Semon διατύπωσε την υπόθεση ότι οι μνήμες αντιπροσωπεύονται στον εγκέφαλο μέσω φυσικών αλλαγών, περιέγραφοντας την φυσική αυτή αλλαγή με τον νόμο της εγγραφής (engraphy), κατά την οποία τα ερεθίσματα της εμπειρίας αφήνουν συνδεδεμένα συμπλέγματα αποτυπωμάτων και συνιστούν την κατάσταση αποθήκευσης της μνήμης, δεν φαντάζονταν πως η λέξη αυτή θα γινόταν το ποιητικό όχημα που συνδέει την προσωπική ματιά ενός ποιητή με τα υπαρξιακά και κοινωνικά ζητήματα.

Σοβεί κατάβαθα η αγνωσία
Ανερυθρίαστα δηλώνουμε άγνοια
Σε πλήρη οικειότητα άγνωροι
Υποκρινόμαστε συγκινητικά αγνεία
Αμετάκλητα αγνοούμενοι

Ο ποιητικός λόγος του Βασίλη Παυλίδη είναι μεστός χωρίς φιλολογικές και καλολογικές φλυαρίες, παραμένοντας πιστός, όπως και στην προηγούμενη ποιητική του συλλογή, σε μια γλωσσική διαύγεια που εξασφαλίζει την ποιητική αμεσότητα κι ευθύτητα. Ο λόγος του είναι αφαιρετικά περιγραφικός, είναι στοχευμένα παροντικός, είναι εμμέσως κατηγορηματικός για τα κακώς κείμενα της κοινωνίας και το διφορούμενο της ζωής.

Απαντήσεις κλισέ / Σε
Ερωτήσεις σικέ / Σε
Καθημερινότητα προκάτ
Ζωή δισύλλαβη
Έντονη στη λήγουσα
Άτονη και λήγουσα

Από τη μία η ζωή ως τυποποιημένο κατασκεύασμα του ανθρώπου, από την άλλη ο ίδιος ο άνθρωπος σε μια καθημερινότητα που επαναλαμβάνεται σαν κακοκουρδισμένο ρολόι. Στο μέσο μια ανθρώπινη αγωνία που μάχεται να βρει τόπο και τρόπο ύπαρξης. Το μαζί που εκφυλλίζεται ραγδαία και απομένει ο ασύμμετρος ενικός του ενός που δεν είναι τελικά περισσότερο από ένα κατακρεουργημένο μηδέν. Ο ποιητής παίζει με τις αναλογίες. στην ποιητική του σκέψη υπάρχουν αντιστικτικά το πριν και το μετά, ενδιάμεσα ισορροπεί το τώρα. Υπάρχουν οι αυτοί και οι εκείνοι, μεταξύ τους πασχίζει να βρει θέση το κάθε «εγώ»

Εμφανίστηκαν με τον καιρό τα απλωμένα χέρια
Που κοιτάνε
Που ζητάνε
Που ρωτάνε
Που δεν βαστάνε πια
Που δεν κρατάνε γερά
Που ραγίζουν τα βλέμματα
Που τσακίζουν τα βήματα
Που ανοίγουν την απόσταση από άνθρωπο σε άνθρωπο
Εξαφανίστηκαν καιρό τα απλωμένα χέρια
Που αγκαλιάζουν γενναιόδωρα
Που χαϊδεύουν ανυποψίαστα
Που δείχνουν το φεγγάρι
Που δείχνουν τον δρόμοι
Που χορεύουν ανασαίνοντας
Που ανασαίνουν σμίγοντας
Που σβήνουν την απόσταση από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Στην δεύτερη αυτή ποιητική συλλογή ο Βασίλης Παυλίδης με λόγο και ρυθμό που ξεφεύγει από το ανθρωποκεντρικά τοπικό προς το ανθρωποκεντρικά καθολικό δηλώνει Παρών γι άλλη μια φορά με την ποιητική του ευαισθησία

Ο κόσμος μου ‘πες
Δεν αλλάζει
Μ’ αν αλλάζει
Θέλω να ‘μαι εκεί