Η Λάλε Αλατλί γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη το 1976. Από το 2006 ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στο Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών και Αναστηλώσεων της Φλωρεντίας και στο τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών (ειδίκευση στην Τουρκική Γλώσσα, Φιλολογία και Πολιτισμό) του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Πέραν της μητρικής της γλώσσας, η οποία είναι η τουρκική, και των ελληνικών, γνωρίζει άπταιστα ιταλικά, αγγλικά και πολύ καλά γαλλικά. Η επαγγελματική της εμπειρία και σταδιοδρομία είναι άξια ειδικής μνείας, σε ό,τι αφορά τόσο στη διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας, όσο και στη μετάφραση βιβλίων, ιστοσελίδων και διαφόρων ειδών κειμένων (επίσημων και μη), στη διερμηνεία αλλά και τον υποτιτλισμό. Πιο συγκεκριμένα έχει διατελέσει διερμηνέας του πρωθυπουργού της Ελλάδας και προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Αλέξη Τσίπρα, ενώ συνεργάζεται με φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Ερυθρός Σταυρός, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και κατά καιρούς με πολλούς γνωστούς έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Είναι μεταφράστρια βιβλίων από τα ελληνικά στα τουρκικά. Συνεργάζεται με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, γνωστούς Κύπριους λογοτέχνες και εκδοτικούς οίκους της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Διδάσκει την τουρκική γλώσσα για περισσότερα από 10 χρόνια. Είναι από το 2009 επίσημη εξετάστρια της τουρκικής και της ιταλικής γλώσσας στις εξετάσεις για την Κρατική Πιστοποίηση Γλωσσομάθειας του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, καθώς και μέλος της ΠΕΜ (Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών).
Επιπλέον, ασχολείται με τον εθελοντισμό και είναι μέλος των Οργανώσεων GREENPEACE, WWF, HAYTAP, ΔΑΦΝΗ-ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΦΙΛΙΑΣ κ.ά., των οποίων οι δράσεις σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την εξάλειψη των κοινωνικών αδικιών και ανισοτήτων (π.χ. του ρατσισμού και της βίας σε κάθε εκδοχή της), τα δικαιώματα των ζώων και την οικολογία.
ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΛΑΛΕ ΑΛΑΤΛΙ
ΑΝ ΤΟ ΧΙΟΝΙ ΕΙΧΕ ΨΥΧΗ
Αν το χιόνι είχε ψυχή
οι βάτραχοι θα έλυναν σταυρόλεξα
για να περάσει το καλοκαίρι.
Μόλις ερχόταν ο χειμώνας,
θα πεταγόταν στη λευκή αγκαλιά
για να γευτούν ζωή.
Κι έτσι θα έπεφταν από τον ουρανό
λευκοί βάτραχοι
ενώ το χιόνι έλυνε σταυρόλεξα.
Η ΚΥΡΙΑ
Η κυρία του δευτέρου ορόφου
δεν θέλει να ακούει για απληστία
ούτε να φωνάζουμε ελευθερία
την ενοχλούν οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις
στην παραλία οι πρόσφυγες.
Δεν την ενδιαφέρουν
τα δάση κομμένα καμένα
τα μωρά στις ακτές ξεβρασμένα
οι αιχμάλωτοι καταυλισμών
τα ζώα βασανισμένα.
Η κυρία του δευτέρου ορόφου
θέλει να κοιμάται ανενόχλητα
κλειστά παράθυρα, μάτια
δωμάτιο τάφος
συνείδηση καπνός.
Χτυπάω σήμερα την καρδιά της
χαράζεται στη μνήμη μου
το όνομά στο κουδούνι:
«Υποκρισία, Όγδοη Αμαρτία».
ΒΡΟΧΗ
Ανήσυχα μυρμηγκάκια
λεπτά φυλλαράκια
φοβισμένα σπουργίτια
μόνο εφτά χρονών,
τα έβαλε η δασκάλα
να καθίσουν χωριστά
τα πλούσια απ’ τα φτωχά,
τ’ απεριποίητα απ’ τα καθαρά.
Σήμερα την πυκνότητα της βροχής
έχουν και τα δάκρυά μου,
εκείνα από τα σχολικά χρόνια επί χούντας.
Σήμερα στα σαράντα μου
αν με ρωτήσουν για τύψεις
έχω μία και είναι η πρώτη,
κατατρώει τα όνειρα μου
πυρπολεί την καρδιά μου:
«Πώς δεν αντέδρασα!»
Σήμερα η βροχή αυτή
μπορεί άραγε να ξεπλύνει
τη λερωμένη μου συνείδηση;
Η ΑΜΟΙΒΗ
Προχθές που περπατούσα
έπεσε απ’ την τσέπη μου το παρελθόν.
Όποιος το βρει
ας κρατήσει τις συνήθειες,
τις στεναχώριες, τους καβγάδες,
τις αγωνίες, τους φόβους, τις κραυγές.
Κι ας μου επιστρέψει
τις αγάπες, τις φιλίες,
τις αναμνήσεις, τα χρώματα,
τα παιχνίδια, τα γέλια.
Δίνεται αμοιβή
δύο χιλιάδες αγκαλιές.
Η ΟΥΣΙΑ
Πρώτα έφυγες εσύ
μετά η μυρωδιά σου στο μαξιλάρι
τα πράγματα σου έσμιξαν στον χρόνο.
Νόμισα πως δεν θα έκλεινε ποτέ
η πληγή που μου άφησες.
Έψαχνα την φόρμουλα
για να φτιάξω το παυσίπονο της ψυχής
τελικά ήταν απλή η ουσία,
ο χρόνος
περνάει, βαδίζει, πετάει
παίρνω δύναμη
λιγοστεύουν οι αναμνήσεις
θολή πλέον η εικόνα σου.
Κρίμα που δεν χωράει ο χρόνος σε κάψουλες
να δίνω στους ερωτοπαθείς
για να μην πονέσουν όσο εγώ.
ΗΜΟΥΝ ΜΟΝΟ
Είμαι Τούρκος, Είμαι Σωστός, Είμαι Εργατικός
Όπως όλοι φορούσα μαύρα
ποτέ στις τσέπες τα χέρια.
Στη σειρά κάθε πρωί
χωρίς να παίρνω αναπνοή.
Είμαι Τούρκος, Είμαι Σωστός, Είμαι Εργατικός
Χάριζα τη ζωή μου στην πατρίδα
ενώ ήμουν μια κουκίδα.
Ό, τι μου έλεγαν έκανα
το ξύλο να γλίτωνα.
Είμαι Τούρκος, Είμαι Σωστός, Είμαι Εργατικός
Υποταγή από πρωί μέχρι βράδυ,
στην ουσία ζητούσα ένα χάδι.
Κάθε κίνηση ή λέξη χωρίς άδεια,
έφερνε από μια σφαλιάρα.
Είμαι Τούρκος, Είμαι Σωστός, Είμαι Εργατικός
Κάτω από την κόκκινη σημαία,
έτσι ξεκινούσε η κάθε μέρα,
αγαπώντας την πατρίδα και το έθνος μου
στη σκιά του τρόμου.
Είμαι Τούρκος, Είμαι Σωστός, Είμαι Εργατικός
όλο αυτό δεν ήταν ο στρατός,
κι ούτε εγώ στρατιωτικός.
Στο σχολείο όταν άρχισα να μαραζώνω
ήμουν εφτά χρονών μόνο.
Τρέμοντας σαν φυλλαράκι φώναζα κάθε πρωί
είμαι τούρκος , είμαι εργατικός, είμαι σωστός…
*«Είμαι τούρκος, είμαι σωστός, είμαι εργατικός …»
Πεντάστιχος όρκος υποχρεωτικός στα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μέχρι το 2013. Απαγγέλονταν κάθε πρωί από όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες.
ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Μου αρέσουν τα μαθηματικά
όχι οι αριθμοί,
δεν κάθισα τεμπέλικα
να οι δικοί μου λογαριασμοί:
μηδέν + μυαλό = εξυπνάδα
εξυπνάδα + αγάπη = συνύπαρξη
συνύπαρξη Χ ενσυναίσθηση = κατανόηση
κατανόηση + τρυφερότητα = αγάπη
αγάπη / υποκρισία = αρρώστια
εξυπνάδα – συνείδηση = κακία
κακία – εξυπνάδα = βλακεία
συνείδηση + εξυπνάδα = επιτυχία
επιτυχία – συνείδηση = πονηριά
υποκρισία Χ οικογένεια = κοινωνία
κοινωνία Χ υγεία = ειρήνη
κοινωνία Χ βλακεία = πόλεμος
πόλεμος + υποκρισία = χρήματα
χρήματα / λαός = αδικία
αδικία / χρήματα = καπιταλισμός
καπιταλισμός – χρήματα = μηδέν
ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Πήραν την Αφροδίτη
την μαχαίρωσαν στη μέση
της πέρασαν συρματοπλέγματα στα χέρια
μια τεράστια σημαία στα πέντε της δάχτυλα
Και την ονόμασαν «Μικρή πατρίδα*».
* Μικρή Πατρίδα: Το Τουρκικό κράτος χρησιμοποιεί την ονομασία «Yavru Vatan» για τα κατεχόμενα.
YAVRU VATAN
Afrodit’i aldılar
beline vurup
ellerine dikenli teller
beş parmağına dev bir bayrak geçirdiler
αδıνα δα «Υαωρθ Ωαταν» δεδιλερ.
ΕΚΕΙΝΟ ΤΟ ΠΑΙΔΙ*
Είμαι εκείνο το παιδί
κουβαλούσα ένα αστέρι
εσύ δε με θυμάσαι,
έκανα ποδήλατο στα σοκάκια σου
έτρωγα παγωτό στις σκιές των δέντρων σου,
έπαιζα με φίλους
ας φώναζε η μάνα το σούρουπο.
Είμαι εκείνο το παιδί
που κανείς δεν θυμάται πια
το σπίτι μας έγινε πολυκατοικία
κι εγώ ένας αριθμός στην ιστορία.
Η γιαγιά μού χάριζε όλον τον κόσμο
όπως κάθε γιαγιά
ο μπαμπάς πάντα με προστάτευε
όπως κάθε μπαμπάς
η καρδιά της μάνας χτυπούσε για μένα
όπως κάθε μάνας
εγώ όμως δεν έζησα
όπως κάθε σου παιδί.
Είμαι εκείνο το παιδί
με κάταπιε το τρένο
στην πλατεία Ελευθερίας
μια μέρα με ομίχλη
τελικά για ποιους είναι η ελευθερία
σ’ αυτήν την πλατεία;
Η γιαγιά δεν άντεξε
ο μπαμπάς δεν μίλησε
η καρδιά της μάνας έγινε στάχτη
έφαγε κι εκείνους το λαίμαργο τρένο
που ποτέ δεν χόρταινε.
Είχαμε όλοι αστέρια
γίναμε καπνός μια μέρα
κι η μαυρίλα του, Θεσσαλονίκη μου
έβαψε την δικιά σου ιστορία.
* Στην Μικρή Ιερουσαλήμ
O ÇOCUK*
O çocuk, benim
bir yıldızım vardı
beni hatırlamazsın,
bisiklete binerdim sokaklarında
dondurma yerdim ağaç gölgelerinde
arkadaşlarımla oynardım
annem istediği kadar çağırsın beni günbatımında.
O çocuk, benim
artık kimse hatırlamaz beni
evimiz apartman oldu
ben de tarihte bir sayı.
bir şeyimi eksik etmezdi ninem
bütün nineler gibi
hep korurdu beni babam
bütün babalar gibi
yüreği benim için atardı annemin
bütün annelerinki gibi
oysa ben yaşayamadım
bütün çocuklar gibi.
O çocuk, benim
midesine indirdi beni de tren
Özgürlük Meydanı’nda
bugün gibi sisli bir gün,
peki özgürlük kimin için
acaba bu meydanda?
Ninem dayanamadı
babam konuşamadı
annemin yüreği kül oldu
asla doymayan obur tren
onları da yalayıp yuttu.
Hepimizin yıldızı vardı
biz kül olduk bir günde
arkamızda kalan duman da, canım Selanik’im
senin tarihine kapkara bir leke.
*Küçük Kudüs Selanik’e
II. Dünya Savaşı sırasında neredeyse Selanik Musevileri’nin tamamı (56.000 kişi) Eleftheria (Özgürlük) Meydanı’ndan toplama kamplarına gönderildi.
ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΑΝΑΜΕΣΑ
Χωρίς φασαρία πολλή, χωρίσαμε
εκείνη δεν είπε μείνε
κι εγώ δεν είπα φεύγω.
Για να τη λησμονήσω
άρχισα να βλέπω στα κρυφά μια άλλη.
Ήταν στην αναπνοή μου ακόμα εκείνη, στο βάθος.
Αναζητούσα τα φιλιά της
να μείνω άλλο όμως, δεν μπορούσα.
Εντελώς διαφορετική ήταν η καινούργια
τρυφερή και απαλή,
με φως αγκάλιαζε
με ειλικρίνεια μιλούσε.
Ένιωθα πρώτη φορά ασφάλεια,
ήξερε πως έπρεπε να με έχει ελεύθερη
για να της επιστρέφω πάντα.
Με κυνηγάει ακόμα η πρώην,
τις νύχτες εισβάλλει στα όνειρά μου!
Λέει να μη δώσω σημασία η νυν,
αφού εμείς ανταμώσαμε
τη ζωή μας φτιάξαμε.
Έτσι αισθάνομαι κι εγώ,
δεν μπορώ όμως να την σβήσω από τα κύτταρα.
Η ζωή της είναι κατηφόρα
κάθεται πλέον σε ξένες αγκαλιές,
έμπλεξε άσχημα.
Τώρα τη χαϊδεύουν άγρια δάχτυλα,
της συμπεριφέρονται απάνθρωπα,
δεν την αφήνουν να πίνει και να γλεντάει
να τραγουδάει και να χορεύει.
Τo τσιμεντένιο κορμί της,
τον ουρανό, τον ήλιο δεν βλέπει πια.
Εκατομμύρια μυρμήγκια περπατάνε πάνω της
εκεί που κάποτε περιπλανιόταν η Ιώ.
Το παρελθόν της κρύφτηκε στις αναμνήσεις,
κι οι αναμνήσεις στο πουθενά.
Ζει πλέον επειδή δεν πεθαίνει.
Στεναχωριέμαι για εκείνη
τα καλύτερά μου χρόνια μαζί της,
ένας έρωτας σαν του Δία.
Όχι να είμαι δίπλα της τώρα
αλλά να ήξερα, έστω κι από μακριά
ότι είναι καλά, περνάει όμορφα.
Της λείπω άραγε;
Τα μεσάνυχτα
απλώνω τα χέρια μου για να τη σώσω
δεν τη φτάνουν,
τα σηκώνω ψηλά σήμερα
και την αφήνω σε εκείνα που δεν είναι δικά μου.
Πνίγω τις λέξεις μου και φυσάω τις τελευταίες:
«Αντίο Κωνσταντινούπολη,
είμαι με τη Θεσσαλονίκη!»
IKI KADIN ARASINDA
Fazla üstelemeden ayrıldık,
ne o kal dedi
ne de ben gidiyorum.
Unutmak için kadınımı
başka birini buldum gizlice,
oysa o soluğumdaydı hâlâ, derinlerde.
Öpüşlerini arıyordum
ama daha fazla kalamazdım,
Yenisi ise tamamen farklıydı
şefkatli ve munis,
ışıkla sarılırken
içtendi sözleri,
kendimi güvende hissediyordum ilk kez,
beni özgür bırakması gerektiğini biliyordu
her zaman kendisine döneyim diye.
Eskisi hâlâ peşimde,
geceleri rüyalarımı işgal ediyor!
Yenisi boş ver diyor,
artık biz beraber olduğumuza
hayatımızı kurduğumuza göre.
Öyle hissetsem de,
silemiyorum onu hücrelerimden.
Hayatı bir uçurum
artık yabancıların kucağında,
fena bulaştı kara güçler.
Şiddet dolu parmaklar okşarken onu
kaba davranıp incitiyorlar,
izin vermiyorlar içip eğlenmesine
şarkı söyleyip dans etmesine.
Çimentodan bedeni
ne güneşi ne gökyüzünü görüyor artık.
Milyonlarca karınca yürüyor üzerinde,
orada, bir zamanlar İo’nun yürüdüğü yollarda.
Geçmişi hatıralara saklanmış,
hatıralar ise bir boşluğa.
Sadece ölmediği için yaşıyor.
Üzülüyorum ona
en güzel yıllarım geçti
Zeus’un aşkı gibi.
Şimdi yanında olmak istemem ama,
bilsem iyi olduğunu, yeter, uzaktan da olsa.
Özlüyor mudur beni acaba?
Gece yarıları
ellerimi uzatıyorum onu kurtarmak için
tutamıyorum,
bugün ise nihayet havaya kaldırıp ellerimi
bana ait olmayan ellere teslim ederken onu.
Sözcüklerimi yutup son kalanları üflüyorum:
“Elveda İstanbul,
Artık Selanik’leyim!”
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ
ΣΕΝΕΜ ΓΚΟΚΕΛ (SENEM GOKEL)
ΒΟΛΤΑ ΣΤΑ ΕΝΕΤΙΚΑ ΤΕΙΧΗ
Αφιερωμένο σε άπειρα murex trunculus
που θυσιάστηκαν για το μοβ της κουτσουπιάς.
Κάτω από τα τείχη
παιδιά κυνηγάνε σκυλιά
και σκυλιά σκυλιά
Κατά δω και κατά κει σκορπισμένες χουρμαδιές
δεν κουνιούνται—
όπως εγώ στο σπίτι μου.
Έξω η φυγή μου μοιάζει με των σκυλιών—
από όρθιους σαν χουρμαδιές
ανθρώπους που κουβεντιάζουν.
Κρίμα, κλειδωμένη πάντα η Πύλη Αμμοχώστου·
σε κάθε ερείπιο σπιτιού με φυτρωμένη τώρα μια συκιά
ζουν οι αντάρτες και δολοφόνοι που κρεμάστηκαν στην Πύλη.
Η κατάρα του νησιού αιχμάλωτη ακόμα και στις ψυχές
Χίλια βελόνια ζωγραφίζουν εσένα σε έναν καθρέφτη·
οι σιδερένιοι τοίχοι της θάλασσας
όταν χτυπάνε αργά την ακρογιαλιά
γεμίζουν με κελύφη τα αυτιά μου.
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
VENEDIK SURLARI’NDA YÜRÜYÜS
Erguvan moru için kıyılan
nice murex trunculus’a adanmıştır.
Surların aşağısında
çocuklar köpekleri kovalıyor
köpekler köpekleri
Oraya buraya serpilmiş hurma ağaçları
yerinden kıpırdamıyorlar—
evimdeki halim gibi.
Dışarıda köpekler gibi kaçışım—
hurma ağaçları gibi dimdik
sohbet eden insanlardan.
Yazık, hep kilitli Mağusa Kapısı;
şimdi incir ağacı bitmiş her harabe evde
Kapı’da asılan asilerle katiller yaşıyor.
Ruhlara bile tutsak adanın laneti
Bin iğne bir aynaya seni çiziyor;
denizin demirden duvarları
yavaşça kıyıya çarparken
kulaklarıma kabuklar doluyor.
Η Σενέμ Γκοκέλ γεννήθηκε (1982) και μεγάλωσε στη Λευκωσία της Κύπρου. Τα πρώτα της ποιήματα κυκλοφόρησαν το 2005. Έχει δημοσιεύσει μεταφράσεις και δοκίμια σε λογοτεχνικά περιοδικά στην Κύπρο, την Τουρκία και την Ελλάδα.
Το 2012 τιμήθηκε, από κοινού με την Κύπρια ποιήτρια Μαρία Σιακαλλή, με το Βραβείο Ποίησης Φικρέτ Ντεμιράγκ από την Ένωση Συγγραφέων Κύπρου. Την ίδια χρονιά εκδόθηκε η δίγλωσση ποιητική τους συλλογή.
Από το 2013 εκπονεί διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, εστιάζοντας στην ιστορία της ιατρικής. Αντλώντας εμπειρίες από τη ζωή στη μεγαλούπολη, περιγράφει τον εαυτό της ως «το φάντασμα του Μπλούμσμπερι», όπου και ζει, εργάζεται, περιπλανιέται και ζωγραφίζει. Επισκέπτεται συχνά πάρκα και κοιμητήρια, όπου επιτελείται μεγάλος μέρος του δημιουργικού της έργου.
ΧΑΛΙΛ ΚΑΡΑΠΑΣΑΟΓΛΟΥ (HALIL KARAPAŞAOĞLU)
ΕΡΩΤΑΣ ΜΕ ΚΑΥΤΕΡΟ ΠΙΠΕΡΙ
γλυκαίνει η πιπεριά
το ψέμα της παιδικότητας
παρά τις πίκρες
που αλείφονται στη γλώσσα σου
απλώνεται στον ήλιο
μία μία
κρεμασμένη στο σύρμα
η κόκκινη πιπεριά
γίνεται κραγιόν στα χείλη σου
ψωμοτύρι στη γλώσσα μου γίνεται η ιστορία
του μπαχαριού που υποφέρει
κάθε φορά που σε φιλώ
Λονδίνο, Καλοκαίρι, 2013
από το βιβλίο αγάπη με καυτερή πιπεριά (2013)
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Φανή Βαλσαμάκη
ACI BIBERLI ASK
çocukluğunun yalanını
tatlandırır biber
diline sürülen
acılarına rağmen
güneşe yatırılır
teker teker
tele dizilir
kırmızı biber
ruju olur dudaklarının
acılar çeken baharatın
hikâyesi dolanır dilime
seni her öpüşümde
Londra, Yaz, 2013
ΩΤΟΣΤΟΠ
τη ζωή
βρίσκω μαζεύοντας
ό,τι παραπέφτει από τις τσέπες του δρόμου
ακόμα και να παλιώσουν τα μαλλιά μου
τα γένια μου
τα σανδάλια μου
ανοίγω πηγάδια από γράμματα
ύστερα πέφτω
στον δρόμο αφήνω
ό,τι βαραίνει την πλάτη μου
από το βιβλίο αγάπη με καυτερή πιπεριά (2013)
Μετάφραση: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
OTOSTOP
yolun cebinden sızanları
toplayarak buluyorum
hayatı
saçlarım
sakallarım
sandallarım eskise de
harflerden kuyular açıyor
düşüyorum sonra
yola bırakıyorum
sırtımda ne varsa
acı biberli aşk (2013)
ΤΟΥΑΛΕΤΑ
ό, τι χαλάει το στομάχι μου
με στέλνει στην τουάλετα
σ΄ αυτήν την χώρα
σαν να είμαι συνέχεια στην τουαλέτα.
TUVALET
midemi bozan her şey
tuvalete yollar beni
bu memlekette
hep tuvaletteyim sanki
ΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ*
μιας γυναίκας που δειπνεί
η σεμνότητα είναι που ομορφαίνει το φαγοπότι
με έναν δυτικό ταξιδιώτη
κομψή, καλότροπη και καλλιεργημένη
το καθωσπρέπει του να είναι “englishwoman”
η φιλοξενία μας γενναιόδωρη
επιτάσσει να δεχτούμε
από Ανατολή μέχρι Δύση όλα τα έθνη
στο τραπέζι
ο πολιτισμός σαν να πίνει όλη την ομορφιά της δύναμης
με την περηφάνια να φιλοξενούμε τους πολιτισμούς Σε αυτό το νησί
κολλάει στη γλώσσα μας η μεγαλύτερη προδοσία
η κάθε εισβολή μετατρέπεται σε τιμή
στα γραπτά που δημιουργούμε μετά από χρόνια
*βιβλίο του Alexander William Kinglake
Μετάφραση: Lale Alatli
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
YOLCULUGUN İZLERI*
batılı bir yolcuyla
akşam yemeği yiyen kadının
utangaçlığıdır ziyafeti iştahlandıran
zarif, görgülü ve eğitimlidir
“englishwoman” olmasının gereğidir
cömert konukseverliğimiz
doğudan batıya bütün uluslara
boynumuzu büker
yemek masasında
gücün güzelliğini içercesine medeniyet
dilimize sarmalanır en büyük ihanet
uygarlıklara ev sahipliği yapmanın gururuyla bu ada da
her işgal bir onura dönüşür
yıllar sonra yazdığımız yazılarda
*Alexander William Kinglake’in kitabı
Ο Halil Karapaşaoğlu (Χαλίλ Καραπασάογλου) γεννήθηκε το 1985 στον Ψυλλάτο (Κύπρος). Τον Ιούλη του 2008 πήγε στην Αγγλία, όπου εργάστηκε ως σερβιτόρος, βοηθός κουζίνας, βοηθός χασάπη, πωλητής, οικοδόμος, σεφ και λογιστής. Κυκλοφόρησε μαζί με φίλους του το περιοδικό Çirkef. Ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία, εξέδωσε το περιοδικό Lokmacı. Από το 2013 γράφει στο λογοτεχνικό περιοδικό KerPiç. Έχει δημοσιεύσει ποίηση, δοκίμια, διηγήματα και πολιτικά άρθρα σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες στην Κύπρο.
Το 2011 ενώ ήταν στρατιώτης, φυλακίστηκε για 10 μέρες εξαιτίας ενός άρθρου που δημοσίευσε. Το 2013 ανακοίνωσε δημόσια ότι είναι αντιρρησίας συνείδησης. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή «αγάπη με καυτερή πιπεριά». Είναι ο ιδιοκτήτης του 1984 Bar στη Λευκωσία.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΡΚΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ
ΧΟΥΣΕΪΝ ΑΛΠΑΣΛΑΝ
Ο ΜΟΥΣΑΦΙΡΗΣ
Μια πρωτοφανής φιλοξενία
Μια στοργή που δεν είδε σε κανέναν κανείς
Το ιδανικό της ζωής ένα χαμόγελο.
Κι η απόδειξη της ύπαρξής σου οι αγκαλιές
Αυτό που σου χαρίζει μια γάτα, είναι η γαλήνη
μια αποδοχή του χρόνου χωρίς διερεύνηση.
Γίνεται πόθος η νύχτα
χαρά το πρωί του ερωτευμένου.
Τα μυστικά σου σκορπίζονται σε κάθε δωμάτιο
Και της ψυχής σου η πανοπλία κρεμασμένη στην είσοδο
Αφήνει ευχαριστημένα σημάδια στο πάτωμα
ο ιδρώτας του ποδιού σου
Το μεθύσι σου εμπιστεύεται
Το σπαθί σου μένει στο θηκάρι
Το ρολόι ελευθερώνει το ελατήριό του
βουίζουν οι πόρτες
Ένας μαύρος καπνός
ξεγλιστράει από τα παράθυρα
Το φαγητό (στο τραπέζι), τα κρασιά (στο μπουκάλι)
Η λάμψη των ματιών σου στις κόγχες σβήνει
Η μοναξιά χτίζει τον τοίχο της
Αδειάζει μια καρέκλα από το τραπέζι
Μιλάει ο ιδιοκτήτης
Τελειώνει η επίσκεψη
Και φεύγει ο μουσαφίρης
Από τον χρόνο που χάνεται.
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
MISAFIR
Görülmemiş bir konukseverlik
Kimsenin kimsede görmediği bir şefkat
Yaşamın ideali, bir gülümseme.
Ve varlığının kanıtıdır sarılmalar
Huzurdur, sana verdiği kedinin
sorgusuz bir kabul, biçilen zamana.
Şehvet olur gecesi,
sabahı mutluluk aşığın.
Saçılır her odaya sırların
Ve zırhı asılmıştır girişe, ruhunun
Memnun izler bırakır zemine
ayağının teri
Sarhoşluğun güvenir
Kınında durur kılıcın
Saat zembereğini boşaltır
kapılar çınlar
Siyah bir duman
süzülür camlardan
Yemek (sofrada), şaraplar (şişede)
Oyuklarında söner parıltısı gözlerinin
Yalnızlık örer duvarını
Bir sandalye boşalır masadan
Konuşur sahibi mülkiyetin
Misafirlik biter
Ve misafir gider
Biten zamandan.
Ο Χουσεΐν Αλπασλάν (Hüseyin Alpaslan) γεννήθηκε το 1980 στο χωριό Γιασσίχıογιουκ που υπάγεται στην επαρχία της Ανζίπαγιαμ του Ντενίζλι όπου κι έζησε μέχρι την ηλικία των 13. Το 1994 αφού εισήχθη στην Στρατιωτική Μουσική Σχολή, μεταφέρθηκε για τα επόμενα τέσσερα χρόνια της ζωής του στο οικοτροφείο στην Άγκυρα. Στο οικοτροφείο αυτό παίζοντας πιάνο και κλαρίνο γνώρισε τον κόσμο της μουσικής καθώς αυτό αποτέλεσε και το ξεκίνημα της μουσικής παιδείας του. Επίσης κατά την παραμονή του ως εσώκλειστος κέντρισε το ενδιαφέρον του η τουρκική και ξένη λογοτεχνία, η φιλοσοφία αλλά τότε ήταν που ασχολήθηκε και με την ποίηση. Το 1998 αποφοίτησε και εν συνεχεία διορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Την εποχή εκείνη συνέχισε να εργάζεται στην Στρατιωτική Φιλαρμονική ενώ παράλληλα συνέχισε την μουσική του εκπαίδευση στο πανεπιστήμιο του Μαρμαρά. Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του και όπως προσχεδίαζε αρκετό καιρό πριν λιποτάκτησε από την Στρατιωτική Μπάντα. Παρέμεινε στο ίδιο πανεπιστήμιο ξεκινώντας να παραδίδει μαθήματα κλαρίνου. Μετά από οκτώ χρόνια εργασίας σε αυτό το ίδρυμα αποφάσισε να εγκατασταθεί στην Αγγλία. Έκτοτε συνεχίζει τη ζωή του στo Λονδίνο παραδίδοντας μαθήματα μουσικής, συμμετέχοντας σε ορισμένα μουσικά συγκροτήματα και γράφοντας ποιήματα.
ΑΤΑΟΛ ΜΠΕΧΡΑΜΟΓΛΟΥ (ATAOL BEHRAMOĞLU)
ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΜΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
όπως τα σπίτια των παλιών φίλων
που δεν χτύπησα τις πόρτες τους για χρόνια
τα παλιά μου ποιήματα
στα βιβλία
με περιμένουν…
κάπου κάπου μπαίνω και ξεκουράζομαι
μέσα τους
όσο κρατάει ένας καφές
μετά βγαίνω και φεύγω
αφήνοντας πίσω
μια θλίψη…
Μετάφραση: Lale Alatli
Επιμέλεια: Ελπίδα Βαρδάκα
ESKI ŞIIRLERIM
kapılarını yıllardır çalmadığım
eski dost evleri gibi
eski şiirlerim
kitaplarda
bekler beni…
girip dinlendiğim olur
içlerinde
bir kahve içimi
çıkıp giderim sonra
buruk bir hüzün
bırakıp geride…
ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΗΣΗ
Τα πάντα είναι ποίηση, το βουητό του ανέμου
Το χιόνι που πέφτει σιωπηλά σε ένα ποτάμι
Η προσευχή κάθε βράδυ στα παιδικά χρόνια
Ένα σμήνος γερανών στον ουρανό
Τα πάντα είναι ποίηση, χαρά και μοίρα
Το αίσθημα του να υπάρχεις…
Στην ακρογιαλιά, στα έρημα βράχια
Το νερό που φέγγει μοναχικά
Τα πάντα είναι ποίηση, τώρα, τούτη τη στιγμή
Το χέρι μου που κάνει διαδρομές πάνω στο λευκό χαρτί
Η ιτιά που ταλαντεύεται στην απέναντι αυλή
Το μωρό που κοιμάται στο διπλανό δωμάτιο
Τα πάντα είναι ποίηση, το κάλεσμα του έρωτα
Το θυμίαμα που υψώνεται πάνω από το ανοιξιάτικο χώμα
Η ελπίδα και η πίκρα, η αρχή και το τέλος,
Το άσμα της βροχής και της ζωής που ρέει
Τα πάντα είναι ποίηση και ίσως μια μέρα
Ο πρώτος μου έρωτας, η μονάκριβη μου η ποίηση
Στον κόρφο της τα γράμματα που της έγραψα
Όπου να είναι θα έρθει…
Μετάφραση: Lale Alatli
Επιμέλεια: Ελπίδα Βαρδάκα
HER ŞEY ŞIIRDIR
Her şey şiirdir, uğultusu rüzgârın
Bir ırmağa usulcacık yağan kar
Her gece okunan bir dua çocuklukta
Gökyüzünde bölük bölük turnalar
Her şey şiirdir, sevinç ve kader
Dünyada olmak duygusu…
Kıyıda, ıssız kayalarda
Kendi başına ışıldayan su
Her şey şiirdir, şimdi, şu anda
Ak kağıt üstünde dolanan elim
Karşıki avluda salınan söğüt
Yandaki odada uyuyan bebeğim
Her şey şiirdir, çağrısı aşkın
Bahar toprağından yükselen tütsü
Umut ve acı, başlayan ve biten,
Yağmurun ve akıp giden hayatın türküsü
Her şey şiirdir ve bir gün belki
İlk aşkım, ilk göz ağrım şiir
Koynunda ona yazdığım mektuplar
Bir yerlerden çıkıp gelecektir…
Γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1942, στην Κωνσταντινούπολη. Το 1966 αποφοίτησε από το Τμήμα Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Άγκυρας. Το 1962 έγινε μέλος του Εργατικού Κόμματος της Τουρκίας και συμμετείχε στις πρώτες προσπάθειες οργάνωσης της. Ήταν από τους ιδρυτές της “Ομοσπονδίας Λέσχων Ιδεών” (FKF). Την ίδια χρονιά πήγε στην Αγγλία και στη συνέχεια στη Γαλλία. Εργάστηκε ως υπάλληλος ασφαλείας σε νυχτερινά κέντρα, ξενοδοχοϋπάλληλος και δάσκαλος στο Παρίσι. Το 1972 σπούδασε σοβιετική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Το 1974 επέστρεψε στην Τουρκία. Εργάστηκε ως δραματουργός στην Κωνσταντινούπολη. Μετά το πραξικόπημα του 12 Σεπτεμβρίου το 1982, μπήκε στη φυλακή. Το 1984 συμμετείχε σε σεμινάρια για την Τουρκική και την Παγκόσμια Ποίηση στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στη Γαλλία.
Η πραγματική ταυτότητα της ποίησής του σχηματίστηκε με ποιήματα που δημοσιεύθηκαν μεταξύ του 1965 και του 1971. Αυτά τα ποιήματα ήταν παραδείγματα μιας αποτελεσματικής, σοσιαλιστικής λογοτεχνίας
ΣΕΛΑΧΑΤΊΝ ΝΤΕΜΊΡΤΑΣ (SELAHATTIN DEMIRTAŞ)
ΘΑΡΡΟΣ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΟ
Κιχ θα πουν να μην ακουστεί
Θα πουν να μην υπάρξει χρώμα
Γελώντας αν εξεγερθείς
Θα πουν να μην ανθίζει γέλιο
Τότε ας γελάσουμε
Μην μένει η εξέγερσή σουορφανή
Ας είναι έγκλημα, βρε αδελφέ
Μην μαραθεί το γέλιο του ανθρώπου
Θα πουν η μέρα μην ανατέλλει
Όπλο στην ελπίδα θα τραβήξουν
Τρέχοντας αν εξεγερθείς
Το έγκλημα σ’ εσένα θα φορτώσουν
Τότε ας τρέξουμε
Μην μένει μόνη η εξέγερσή σου
Ας είναι έγκλημα βρε αδελφέ
Ουφ, μην μου τη σπάτε άλλο
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
BULASICI CESARET
Çıt çıkmasın diyecekler
Renk olmasın diyecekler
Gülerek isyan etmişsin
Gül açmasın diyecekler
Gülelim o zaman
Öksüz kalmasın isyanın
Suçsa suç kardeşim
Gülüşü solmasın insanın
Gün doğmasın diyecekler
Umuda silah çekecekler
Koşarak isyan etmişsin
Suçu sana yükleyecekler
Koşalım o zaman
Yalnız kalmasın isyanın
Suçsa suç kardeşim
Tepesini attırmayın insanın
Ο Σελαχατίν Ντεμίρτας (Selahattin Demirtaş), γεννήθηκε το 1973 στο Ελάζιγ (Τουρκία). Σπούδασε νομικά. Υπήρξε διευθυντής στην Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και στη Διεθνή Αμνηστία της Τουρκίας. Είναι συμπρόεδρος του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP) και παραμένει φυλακισμένος από τον Νοέμβριο του 2016. Γράφει διηγήματα και ποιήματα. Το παρακάτω ποίημα γράφτηκε στη φυλακή και απαγορεύτηκε στις 2 Μαϊου 2017 ως προπαγάνδα τρομοκρατικής οργάνωσης.
ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ ΡΑΝ (NAZIM HIKMET RAN)
ΓΕΝΝΗΣΗ
Η μαμά του μου γέννησε έναν γιόκα,
χωρίς φρύδια, έναν ξανθό γιο,
ξαπλώνεται στη γαλάζια φασκιά του
μια φωτόμπαλα, τριών κιλών.
Όταν γεννήθηκε
ο γιος μου,
μωρά γεννήθηκαν στην Κορέα,
έμοιαζαν με κίτρινο ηλιόσπορο.
Τα έσφαξε ο Μακ Άρθουρ,
έφυγαν χωρίς να χορτάσουν το μητρικό γάλα
Όταν γεννήθηκε
ο γιος μου,
μωρά γεννήθηκαν στα μπουντρούμια της Ελλάδας,
εκτελέστηκαν οι μπαμπάδες τους.
Είδαν πρώτα
τα κάγκελα στον κόσμο αυτόν.
Όταν γεννήθηκε
ο γιος μου,
μωρά γεννήθηκαν στην Ανατολή,
με μάτια μπλε, μαύρα, μελί
Κόλλησαν ψείρες μόλις γεννήθηκαν
ποιος ξέρει από θαύμα πόσα θα ζήσουν.
Όταν ο γιος μου θα είναι
στην ηλικία μου,
εγώ δεν θα υπάρχω πια,
αλλά ο κόσμος θα είναι τότε μια υπέροχη κούνια
που θα νανουρίζει,
μαύρα,
λευκά,
κίτρινα,
όλα τα μωρά
μια κούνια με ατλάζι θαλασσί.
* Mac Arthur: Αμερικανός στρατηγός. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν διοικητής των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ασία. Για τη φήμη της σκληρότητας και των πιέσεων που ασκούσε στους Ασιατικούς λαούς, η Αμερικάνικη κυβέρνηση τον διόρισε διοικητή και στον Πόλεμο στην Κορέα.
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
DOĞUM
Anası bir oğlancık doğurdu bana;
kaşsız, sarı bir oğlan,
masmavi kundağında yatan
bir nur topu, üç kilo ağırlığında.
Benim oğlan
dünyaya geldiği zaman,
çocuklar doğdu Korede,
sarı ay çiçeğine benziyorlardı.
Makartır kesti onları,
gittiler ana sütüne bile doymadan
Benim oğlan
dünyaya geldiği zaman,
çocuklar doğdu Yunan zindanlarında,
babaları kurşuna dizilmiş.
Bu dünyada ilk görülecek şey diye
demir parmaklığı gördüler.
Benim oğlan
dünyaya geldiği zaman
çocuklar doğdu Anadoluda,
mavi gözlü, kara gözlü, elâ gözlü bebeklerdi.
Bitlendiler doğar doğmaz
kim bilir kaçı sağ kalır mucize kabilinden.
Benim oğlan
benim yaşıma bastığı zaman,
ben bu dünyada olmıyacağım,
ama harikulâde bir beşik olacak dünya,
siyah,
beyaz,
sarı
bütün çocukları
sallıyan
mavi atlas döşekli bir beşik.
* Makartır – (Mac Arthur): Amerikan generali. 2. Dünya savaşında Asya’daki Amerikan ordularının kumandanlığını yaptı. Asya halklarına karşı yürüttüğü baskılarla ün saldığı için Amerikan hükümeti tarafından Kore savaşının kumandanlığına da atandı.
ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γεννήθηκα το 1902
σε μια πόλη που δεν γύρισα ποτέ
δεν μου αρέσει να γυρνάω πίσω
στα τρία μου εγγονός του πασά στο Χαλέπι
στα δεκαεννέα κομμουνιστής φοιτητής στη Μόσχα
στα σαράντα εννιά επισκέπτης στο Τσεκά Πάρτι πάλι στη Μόσχα
από τα δεκατέσσερά μου ποιητής
άλλος ξέρει ένα προς ένα τα φυτά, άλλος τα ψάρια
εγώ τους χωρισμούς
άλλος μπορεί να πει απ’ έξω όλα τα ονόματα των άστρων,
εγώ των νοσταλγιών
κοιμήθηκα και σε φυλακές και σε ξενοδοχεία μεγάλα,
έμαθα την πείνα στην απεργία και θαρρώ δεν υπάρχει φαγητό που να μην το ’χω δοκιμάσει
στα τριάντα μου ήθελαν να με κρεμάσουν,
στα σαράντα οκτώ να μου δώσουν μετάλλιο ειρήνης
και μου το έδωσαν
στα τριάντα έξι μου διάνυσα τα τέσσερα μέτρα μπετόν του κελιού μου σε μισό χρόνο
στα πενήντα εννιά μου πέταξα από την Πράγα μέχρι την Αβάνα σε δεκαοχτώ ώρες
δεν είδα τον Λένιν αλλά το 1924 στάθηκα φρουρός πλάι στο φέρετρό του
το 1961 γνώρισα το μαυσωλείο του που είναι τα βιβλία του
θελήσανε να με πετάξουν απ’ το κόμμα,
μα δεν το πέτυχαν,
ούτε και συντρίφτηκα κάτω απ’ τα είδωλα που γκρεμίζονταν
μ’ έναν νεαρό σύντροφο το 1951 περπάτησα ενάντια στον θάνατο
με ραγισμένη καρδιά το 1952 περίμενα ανάσκελα επί τέσσερις μήνες τον θάνατο
ζήλεψα τρελά τις γυναίκες που αγάπησα,
μα δεν ένιωσα καθόλου φθόνο ακόμα και για τον Σαρλό
απάτησα τις γυναίκες μου
δεν μίλησα πίσω από τις πλάτες των φίλων μου
ήπια αλλά δεν έγινα νυχτόβιος
είμαι ευτυχισμένος που κέρδισα χρήματα πάντα με τον ιδρώτα μου
ντράπηκα εκ μέρους των άλλων, είπα ψέματα
είπα ψέματα να μην στενοχωρώ τον άλλον
αλλά είπα ψέματα και χωρίς λόγο
ταξίδεψα με το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο
πολλοί δεν μπορούν
πήγα στην όπερα
πολλοί δεν μπορούν, δεν ξέρουν ούτε το όνομά της
και στα μέρη που πήγαν πολλοί, έχω να πάω από τα δεκαεννιά μου
στο τζαμί, στην εκκλησιά, στη χάβρα, στον ναό, στον μάγο
όμως μερικές φορές ζήτησα να μου πουν το φλιτζάνι
τα γραπτά μου εκδόθηκαν σε τριάντα μπορεί και σε σαράντα γλώσσες
απαγορεύονται στην Τουρκία μου, στα τουρκικά μου
ακόμα δεν έχω καρκίνο
δεν χρειάζεται να τον έχω
δεν θα είμαι πρωθυπουργός ή κάτι τέτοιο
κι ούτε με νοιάζει
επίσης δεν έχω πάει σε πόλεμο
δεν κατέβηκα σε καταφύγια μέσα στην νύχτα
δεν ήμουν στους δρόμους κάτω από τα καταδρομικά
αλλά ερωτεύτηκα κοντά στα εξήντα μου
με λίγα λόγια σύντροφοι
αν και σήμερα ψοφάω από τη θλίψη μου στο Βερολίνο
μπορώ να πω ότι έζησα σαν άνθρωπος
και πόσο ακόμα θα ζήσω
και τι θα περάσω ακόμα
ποιος ξέρει.
11 Σεπτεμβρίου 1961, Ανατολικό Βερολίνο
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatlı
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
OTOBIYOGRAFI
1902’de doğdum
doğduğum şehre dönmedim bir daha
geriye dönmeyi sevmem
üç yaşımda Halep’te paşa torunluğu ettim
on dokuzumda Moskova’da komünist Üniversite öğrenciliği
kırk dokuzumda yine Moskova’da Tseka-Parti konukluğu
ve on dördümden beri şairlik ederim
kimi insan otların kimi insan balıkların çeşidini bilir
ben ayrılıkların
kimi insan ezbere sayar yıldızların adını
ben hasretlerin
hapislerde de yattım büyük otellerde de
açlık çektim açlık gırevi de içinde ve tatmadığım yemek yok gibidir
otuzumda asılmamı istediler
kırk sekizimde Barış madalyasının bana verilmesini
verdiler de
otuz altımda yarım yılda geçtim dört metre kare betonu
elli dokuzumda on sekiz saatta uçtum Pırağ’dan Havana’ya
Lenin’i görmedim nöbet tuttum tabutunun başında 924’de
961’de ziyaret ettiğim anıtkabri kitaplarıdır
partimden koparmağa yeltendiler beni
sökmedi
yıkılan putların altında da ezilmedim
951’de bir denizde genç bir arkadaşla yürüdüm üstüne ölümün
52’de çatlak bir yürekle dört ay sırtüstü bekledim ölümü
sevdiğim kadınları deli gibi kıskandım
şu kadarcık haset etmedim Şarlo’ya bile
aldattım kadınlarımı
konuşmadım arkasından dostlarımın
içtim ama akşamcı olmadım
hep alnımın teriyle çıkardım ekmek paramı ne mutlu bana
başkasının hesabına utandım yalan söyledim
yalan söyledim başkasını üzmemek için
ama durup dururken de yalan söyledim
bindim tirene uçağa otomobile
çoğunluk binemiyor
operaya gittim
çoğunluk gidemiyor adını bile duymamış operanın
çoğunluğun gittiği kimi yerlere de ben gitmedim 21’den beri
camiye kiliseye tapınağa havraya büyücüye
ama kahve falıma baktırdığım oldu
yazılarım otuz kırk dilde basılır
Türkiye’mde Türkçemle yasak
kansere yakalanmadım daha
yakalanmam da şart değil
başbakan filân olacağım yok
meraklısı da değilim bu işin
bir de harbe girmedim
sığınaklara da inmedim gece yarıları
yollara da düşmedim pike yapan uçakların altında
ama sevdalandım altmışıma yakın
sözün kısası yoldaşlar
bugün Berlin’de kederden gebermekte olsam da
insanca yaşadım diyebilirim
ve daha ne kadar yaşarım
başımdan neler geçer daha
kim bilir.
11 Eylül 1961, Doğu Berlin
ΜΟΙΡΟΛΟΙ ΣΤΟΝ ΔΙΑΒΟΛΟ
Το όνομα του σκύλου μου ήταν Διάβολος
το «ήταν» δεν πάει στο όνομά του
δεν έγινε τίποτα στο όνομά του.
Δεν έμοιαζε με το όνομά του.
Οι διάβολοι είναι άπονοι
οι άπονοι ψεύτες, πονηροί
οι άπονοι δεν είναι έξυπνοι.
Ο σκύλος μου ήταν έξυπνος.
Λιγάκι τον σκότωσα κι εγώ
δεν ήξερα να τον φροντίζω.
Αν δεν ξέρεις να φροντίζεις
μην φυτεύεις ούτε δέντρο.
Το δέντρο που ξεραίνεται στο χέρι του ανθρώπου
γίνεται καημός του.
Θα πεις πως το κολύμπι μαθαίνεται σε νερό.
Έτσι είναι.
Αν πνιγείς όμως
μόνο εσύ θα πνιγείς.
Τόσα πρωινά ξυπνώ
αφουγκράζομαι
δεν γρατζουνάει κανείς την πόρτα μου.
Μου έρχεται να κλάψω
ντρέπομαι που δεν μπορώ να κλάψω.
Ήταν σαν άνθρωπος.
Τα περισσότερα ζώα είναι έτσι
και μάλιστα σαν καλός άνθρωπος.
Ο χοντρός ο λαιμός του υποκλινόταν με λεπτότητα στη φιλία.
Στα δόντια και στα πόδια του η λευτεριά,
στην τριχωτή μακριά ουρά η ευγένεια.
Μου έλειπε. Κι εγώ σ’ εκείνον.
Μιλούσε για τα πιο σημαντικά
για πείνα, χόρταση, για έρωτες.
Όμως δεν ήξερε τη νοσταλγία για την πατρίδα.
Εμένα εκεί το μυαλό μου.
Έβαλαν τον ποιητή στον παράδεισο
«Αχ, πατρίδα μου!» είπε.
Πέθανε
όπως πεθαίνει κανείς σε τούτον τον κόσμο
άνθρωπος ζώο φυτό
σε κρεβάτι χώμα αέρα νερό
ξαφνικά, περιμένοντας ή στον ύπνο
όπως πεθαίνεις σε τούτον τον κόσμο
όπως θα πεθάνω
όπως θα πεθάνουμε…
Σήμερα τριάντα οκτώ υπό σκιά.
Ρεμβάζω το δάσος από το μπαλκόνι.
Τα ψηλά πεύκα κατακόκκινα,
ο ουρανός μπλε ατσαλένιο.
Οι άνθρωποι μεσ’ στον ιδρώτα,
μια πιθαμή οι γλώσσες των σκύλων
πάνε στη λίμνη για μπάνιο.
Θα αφήσουν το βάρος των σωμάτων τους στην όχθη
τη χαρά θα μοιραστούν των ψαριών.
Ιούνιος 1956 Μόσχα
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatli
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
ŞEYTANA MERSIYE
“Köpeğimin adı Şeytan’dı,
(dı)’lık adıyla ilgili değil,
adına bir şey olmadı.
Adına benzemezdi de.
Şeytanlar zalim olur,
zalimler: yalancı, kurnaz,
ama zalimler akıllı olmaz.
Köpeğim akıllıydı.
Biraz da ben öldürdüm köpeğimi,
bakmasını bilemedim.
Bakmasını bilemezsen
ağaç bile dikme.
Elinde kuruyan ağaç
derdolur adama.
Yüzmek suda öğrenilir, diyeceksin.
Doğru.
Boğulursan
Bir sen boğulursun ama.
Kaç sabahtır uyanıyorum,
dinliyorum ortalığı,
kapımı tırmalayan yok.
Ağlamak geliyor içimden,
ağlayamadığım için utanıyorum.
İnsan gibiydi.
Hayvanların çoğu insan gibidir,
hem de iyi insan gibi.
Kalın boynu kıldan inceydi dostluğun buyruğunda.
Hürriyeti, dişleriyle bacaklarındaydı,
nezaketi, tüylü uzun kuyruğunda.
Göresim gelirdi birbirimizi.
En büyük işlerden konuşurdu:
açlıktan, tokluktan, sevdalardan.
Ama bilmedi sıla hasretini.
Benim başımda o iş.
Şairi cennete koymuşlar
“Ah, memleketim!” demiş.
Öldü,
bu dünyada nasıl ölünürse,
insan olsun, hayvan olsun, bitki olsun,
döşekte, toprakta, havada, suda,
ansızın, bekleyerek, uykuda,
bu dünyada nasıl ölünürse,
nasıl öleceksem,
nasıl öleceksek…
Bu gün gölgede otuz sekiz.
Ormana bakıyorum balkondan,
Çamlar ince uzun yükseliyor kıpkırmızı,
gökyüzü çelik mavisi.
İnsanlar ter içinde,
köpeklerin dili bir karış,
göle gidiyorlar yıkanmaya.
Kıyıda bırakacaklar vücutlarının ağırlığını,
balıkların bahtiyarlığını paylaşacaklar.”
Ο Ναζίμ Χικμέτ Ραν (Nâzım Hikmet Ran), Θεσσαλονίκη, 15 Ιανουαρίου 1902 – Μόσχα, 3 Ιουνίου 1963) ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός. Τα έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας. Το παρατσούκλι του ήταν «Ρομαντικός Κομμουνιστής» και «Ρομαντικός Επαναστάτης». Τα πιο πολλά χρόνια της ζωής του τα πέρασε φυλακισμένος και εξόριστος.
ΡΙΦΑΤ ΙΛΓΚΑΖ (RIFAT ILGAZ)
ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
στην ποίηση αγάπησα πρώτα τον καβγά
την ελευθερία λέξη προς λέξη μέσα στην ποίηση
στροφή ανά στροφή αγάπησα τη ζωή
και την οργή και την χαρά
οι δικές σου φωτεινές μέρες
οι δικοί μου αισιόδοξοι φίλοι
όλα μα όλα μέσα στην ποίηση
ό, τι έχασα
ό, τι βρήκα είναι μέσα στην ποίηση
δεν είναι μονάχα οι αγάπες μας ερχόμενες
πριν τις ομοιοκαταληξίες
και εξορία
και φυλακή έχει.
Μετάφραση: Lale Alatli
Επιμέλεια: Ελπίδα Βαρδάκα
SIIRDE
önce şiirde sevdim kavgayı
özgürlüğü kelime kelime şiirde
mısra mısra sevdim yaşamayı
öfkeyi de sevinci de
senin ışıklı günlerin
benim iyimser dostlarım
hepsi hepsi şiirde
ne varsa yitirdiğim
bütün bulduklarım şiirde
kafiyeden önce gelen
sevgilerimiz mi sade
sürgün de var
hapis de.
Rıfat Ilgaz (7 Μαΐου 1911 Kastamonu – 7 Ιουλίου 1993 Κωνσταντινούπολη). Τούρκος ποιητής, μυθιστοριογράφος και συγγραφέας. Ιδιαίτερα γνωστός για το μυθιστόρημά του Hababam Sınıfı. Διατήρησε μια σοσιαλιστική γραμμή τόσο στα γραπτά του όσο και στην προσωπική του ζωή. Εν συνεχεία, στην Τουρκία, την ταραγμένη πολιτικά εποχή της χούντας, πέρασε πολλά χρόνια σε δικαστήρια και φυλακές, όπως και πολλοί άλλοι συγγραφείς . Εξέδωσε πολλών ειδών έργα, από ποίηση έως χιουμοριστικές ιστορίες και από μυθιστορήματα έως παιδικά βιβλία.
ΣΕΝΝΟΥΡ ΣΕΖΕΡ (SENNUR SEZER)
Η ΔΗΛΩΣΗ ΜΟΥ
Έγγαμη
Τέκνα δύο
Ποιήτρια
Διορθώνω
Τέκνα
Tου κόσμου όλα τα παιδιά
Ανήσυχη, ναι!
Να μη φοβούνται
Το χτύπημα στην πόρτα
Τα παιδιά μου θέλω
Νομοταγής, ναι!
Μα να σέβονται
Κι οι νόμοι
Τον άνθρωπο θέλω
Ποιήτρια, ναι!
Δικά μου
Του κόσμου
Όλα τα παιδιά
…
Όχι στον φόβο του ανθρώπου για άνθρωπο
Να, για αυτό
Είναι όλα που γράφω
Και υπογράφω
Όλα τα ποιήματα της: Αντίσταση, Manos Kitap, σελ. 219, 1η έκδοση Οκτώβριο2017
Μετάφραση από τα τουρκικά: Lale Alatli
Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
.
İFADEMDIR
Evliyim
İki çocukluyum
Ozanım
Düzeltirim
Çocuklarımdır
Bütün çocukları dünyanın
Evet kaygılıyım
Çocuklarım için
Korkmasınlar isterim
Çalınışından kapının
Saygılıyım kurallara
Bu yüzden kurallar
Saygılı olsun isterim
İnsana
Evet ozanım
Çocuklarımdır
Bütün çocukları
Dünyanın
…….
İnsanın insandan korkmasına karşıyım
İşte bunun içindir
Bütün yazıp
Altına imza attıklarım
Σεννούρ Σεζέρ (Sennur Sezer) 12 Ιουνίου 1943 – 7 Οκτωβρίου 2015: Τουρκάλα ποιήτρια, σεναριογράφος ντοκιμαντέρ. Το πρώτο της ποίημα δημοσιεύθηκε το 1958 και το πρώτο της βιβλίο το 1964. Έχει εκδώσει πολλά έργα στην τουρκική λογοτεχνία: ποιήματα, δοκίμια, αφηγήματα, μελέτες, σενάρια ταινιών. Η Σεννούρ Σεζέρ συμμετείχε σε επιτροπές επιλογής κειμένων για διάφορες ανθολογίες και εγκυκλοπαίδειες. Ήταν από τους ιδρυτές του τουρκικού Εργατικού Κόμματος και υποστήριξε διάφορες δράσεις και απεργίες σχετικά με τα δικαιώματα εργατών και γυναικών
ΤΖ. ΧΑΚΙ ZΑΡΙΤΣ (C. HAKKI ZARIÇ)
Βρέθηκα στη μέση ενός αγρού με μαργαρίτες
Σε όνειρα αδιανόητα βυθίστηκα ανατριχιάζοντας
Στην καρδιά μου όρμησε ταραχή, στο στόμα μου κλειδαριά
οι μωβ ώρες τραγούδησαν μέσα μου
Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΟΣ
Ναι, θα έρθει και η στιγμή που θα χάσω τη σκιά μου
Μια μέρα αυτή η μοναξιά θα ξεσκίσει το μυαλό μου
Με τη μυρωδιά του γάλακτος στα χέρια μου θα κηδευτώ στο πτώμα της πόλης
Στην τσάντα μου θα βρουν κλειδιά και κόκκινο κρασί όμως
Την ταυτότητά μου κανείς δεν θα μπορέσει να μάθει
Μέσα μου θα λέω των μωβ ωρών τραγούδια!..
Μηδέν (2014)
Μετάφραση: Lale Alatlı / Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
Bir papatya tarlasının ortasında kaldım
Ürpertilerle geçtim olmadık düşlerin teninden
Kalbime çırpıntı, ağzıma kilit sökün etti
İçimde türkü söyledi mor saatler
SIFIRIN ASLI
Gölgemi yitireceğim an da gelecek, evet
Bu yalnızlık yırtacak beynimi bir gün
Kentin cesedine gömüleceğim ellerimdeki süt kokusuyla
Çantamdan anahtarlar ve kırmızı şarap çıkacak ama
Kimliğimi çözemeyecek hiç kimse
İçimden türkü söyleyeceğim mor saatlerce!..
Άνεμε, ντροπαλό παιδί του ουρανού και της θάλασσας
Αν στο Σίβας ακόμα χτενίζεις τα μαλλιά του Μετίν Αλτίοκ*
Θα σου χαρίσω την άχνα του Μπρούνο, που έμεινε μέσα μου
ΜΗΔΕΝ ΚΑΙ ΝΕΡΟ
Είμαι στον τόπο της φωτιάς και της στάχτης που τον σώπασε η βροχή
Τον λιθόκτιστο χρόνο μου πυρπολούν τα κρατικά χέρια
Γυρεύω για τους μαραμένους μενεξέδες μου μια στάλα νερό
Αναποδογυρίζουν οι βάρκες μέσα μου όσο σκέφτομαι τους ωκεανούς
Γράφω έτσι την Απιθανότητα της Επιστροφής μου στη Ζωή
Στους λυσσασμένους καταρράκτες πνίγονται πόσες χιλιάδες χρόνια τα μάτια μου
Μισανοίγω τις πόρτες με το άσπρο χρώμα μιας μαργαρίτας
Η δροσιά από το φιλί της αυγής στον ήλιο είναι στη φωνή μου
Προσφέρω στους μαραμένους μενεξέδες μου μια στάλα νερό!…
Μηδέν (2014)
Μετάφραση: Lale Alatlı / Επιμέλεια: Αθηνά Κατσίβελη
Στη μνήμη του Ριφάτ Χορόζ (Rıfat Horoz), επαναστάτη από την Τουρκία, Αλβανικής καταγωγής. Έχασε τη ζωή του στις 26 Ιουνίου 2015 στις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στο Κομπάνι όπου είχε πάει για αλληλεγγύη σε Κούρδους στην αντίσταση στους Τζιχαντιστές.
* Μετίν Αλτίοκ: Ποιητής από Τουρκία, γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1940. Πέθανε στις 2 Ιουλίου 1993 στη Σεβάστεια της Ανατολικής Τουρκίας όταν φανατικοί ισλαμιστές επιτέθηκαν στο ξενοδοχείο Madımak όπου διεξάγονταν πολιτιστικό φεστιβάλ Αλεβιτών και έβαλαν φωτιά προκαλώντας το θάνατο 35 ανθρώπων. – Σημείωση της μεταφράστριας.
Göğün ve denizin utangaç çocuğu; rüzgâr
Metin Altıok’un saçlarını Sivas’ta tarıyorsan hâlâ
Bruno’dan bende kalan buğuyu armağan edeceğim sana
SIFIR VE SU
Yağmurun susturduğu yerdeyim; yangında ve külde
Devletin elleri tutuşturuyor kâgir zamanlarımı
Bir damlacık su arıyorum kavrulan menekşelerime
Okyanusları düşündükçe içimde alabora oluyor sandallar
Hayata Dönüş’ümün olanaksızlığını yazıyorum işte
Gözlerim boğuluyor kaç bin yıldır hırçın şelalelerinde
Bir papatyanın beyazlığıyla aralıyorum kapıları
Sesimde sabahın güneşi öptüğü serinlik
Bir damlacık su veriyorum kavrulan menekşelerime!..
Τζ. Χακί Zαρίτς (C. Hakkı Zariç) γεννήθηκε στην περιοχή Σούσουζ της πόλης Καρς στις 5 Ιανουαρίου 1972. Έμεινε 10 χρόνια στη φυλακή λόγω των πολιτικών ιδεών του. Εξέδωσε με τους φίλους του το λογοτεχνικό περιοδικό «Ağır Ol Bay Düzyazı» (Σιγά Κύριε Πεζέ Λόγε). Ήταν αρχισυντάκτης του περιοδικού «Evrensel Kültür» και «Evrensel Basım Yayın» που έκλεισαν με το νομοθετικό διάταγμα υπ’ αριθμό 657. Τα δοκίμια και τα ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά όπως «İzlek», «Öteki-siz», «Varlık», «Yasakmeyve», «Edebiyat-ist», «Rüzgâr», «Bireylikler», «Eliz Edebiyat», «Erkekçe» και «Yeni E». Σήμερα είναι αρχισυντάκτης του περιοδικού «Yeni e» και εργάζεται σε ένα ίδρυμα για τον πολιτισμό και τις τέχνες. Έχει Κυριακάτικη στήλη στην καθημερινή εφημερίδα «Evrensel».
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ
2017 Ιωαννίδης, Πάνος, Κοάζινος, OPM Iletisim Yayincilik Ltd Sirketi, Κωνσταντινούπολη (ελληνικά – τουρκικά)
2015 Δαφνίδη, Ελένη, Η Εξολόθρευση της Μπάρμπι, OPM Iletisim Yayincilik Ltd Sirketi, Κωνσταντινούπολη (ελληνικά – τουρκικά)
2015 Μιχαηλίδης, Μάριος, Ανατολικά της Αττάλειας, Βόρεια της Λευκωσίας, OPM Iletisim Yayincilik Ltd Sirketi, Κωνσταντινούπολη (ελληνικά – τουρκικά)
2013 Διηγήματα Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων, Δίγλωσση Ανθολογία από την Κύπρο, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (ελληνικά – τουρκικά)
2013 Ιωαννίδης, Πάνος, Αμερική 62, OPM Iletisim Yayincilik Ltd Sirketi, Κωνσταντινούπολη (ελληνικά – τουρκικά)
2005 Τσέρνογλου, Aθανάσιος Γ., Οι Ενοριακοί Ναοί και τα Μοναστήρια Κυδωνίων και Μοσχονησίων (ελληνικά – τουρκικά)
2005 Δράκου, Eυστράτιος I., Τα Επτάνησα της Μικράς Ασίας ή τα Μοσχονήσια, δεύτερος τόμος, Αθήνα 1895 – (ελληνικά – τουρκικά)
1999 Bonelli, Giovanni Luigi, Yuma Kid, Hoz Comics (ιταλικά – τουρκικά)
1999 D’Antonio, Gino, Bella & Bronco 6: Sierralı Adam – İhanetler, Hoz Comics (ιταλικά – τουρκικά)